Programma 2. Fysiek beheer openbare ruimte en vervoer

Meldingen Openbare Ruimte (MOR)

Het MOR klantportaal is nu 1,5 jaar in gebruik. In 2020 zijn er 13.948 meldingen gemaakt via het klantportaal. De servicenorm van 48 uur voor het eerste klantcontact wordt voor ruim 88% behaald. Waar nodig kan het MOR klantportaal continu aangepast en verbeterd worden. In de loop van het jaar zijn de volgende aanpassingen al doorgevoerd:

• Per seizoen kunnen er andere meldingen gemaakt worden. Denk hierbij aan de processierups in het voorjaar/zomer en gladheidsmeldingen in de winter. Dit is ook gebruikt voor de 1,5 meter- norm in de coronaperiode of in de periode dat er vuurwerk afgestoken wordt.
• Wijkambtenaren en wijkplatforms kunnen meldingsinformatie opvragen, die vaak al binnen een uur ontvangen wordt. Hier wordt steeds vaker gebruik van gemaakt.
• Er worden managementoverzichten gemaakt die data omzetten naar inzichtelijke informatie.

Verkeer
In 2020 is gewerkt aan het verder tot uitvoering brengen van de Verkeersvisie 2030 en de Strategienota Verkeersvisie 2030, die samen met inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van belangenorganisaties zijn opgesteld. De komende periode worden de visie en de strategie uitgewerkt in een meerjarig verkeersmaatregelenplan dat wordt vastgesteld door de raad.

Openbare ruimte

De openbare ruimte vormt het woon- en leefklimaat voor onze inwoners en legt de basis voor recreatie, toerisme en bedrijvigheid. Het is de onmisbare schakel om de ambities uit andere gemeentelijke programma’s mogelijk te maken. Er is in zowel het coalitieakkoord als de strategische heroriëntatie 2020 gezocht naar richtingen om toe te werken naar een betaalbare openbare ruimte, die haar functie als verbinder van mensen en verbinder van gemeentelijke ambities kan blijven vervullen. De bezuinigingsopgave is echter groter dan met strategische keuzes haalbaar is in de openbare ruimte. Er moeten daarom pijnlijke keuzes gemaakt worden, waardoor achterstanden oplopen en daar waar de zorgplicht in het geding is, worden objecten afgesloten of verwijderd.

De organisatie heeft zich verder geprofessionaliseerd, inspecties zijn uitgevoerd, de wijze van inkopen is geoptimaliseerd en ons beheersysteem is op orde. Hierdoor kunnen we op elk gewenst moment de staat van ons te onderhouden areaal in beeld brengen.

Inhaalslag Openbare Ruimte
In 2020 werden de werkzaamheden uit de laatste fase van de Inhaalslag Openbare Ruimte uitgevoerd. Dit sluitstuk betrof het uitvoeren van groot onderhoud aan de beweegbare bruggen. Wegens de geldende coronamaatregelen zijn de werkzaamheden aan de Kwakelbrug (allerlaatste onderdeel) deels over de jaargrens heen geschoven. Na vijf jaar is de inhaalslag Openbare Ruimte daarmee afgerond. We kijken terug op een bewogen periode waarin we een deel van het achterstallig onderhoud konden wegwerken. De realiteit van de dag is echter confronterend. Afgelopen jaren hebben we meer achterstallig onderhoud opgelopen dan we konden wegwerken (gebrek aan financiële middelen). Er zijn tussentijdse wisselingen in het college en nieuwe bezuinigingen geweest, waardoor we nog steeds een grote onderhoudsuitdaging hebben.

De organisatie heeft zich verder geprofessionaliseerd, inspecties zijn uitgevoerd, de wijze van inkopen is geoptimaliseerd en ons beheersysteem is op orde. Hierdoor kunnen we op elk gewenst moment de staat van ons te onderhouden areaal in beeld brengen.

Het klimaat verandert
De mondiale ontwikkeling van hitte en droogte beïnvloedt de openbare ruimte. Voor groen zijn er voorbeelden die direct zichtbaar zijn, zoals jonge bomen die de zomer niet overleven, maar ook effecten die niet direct zichtbaar zijn namelijk dat bomen of beplanting minder goed ontwikkelen waardoor ze niet direct, maar eerder dan gepland vervangen moeten worden. Voorbeelden voor andere disciplines zijn minder direct zichtbaar, daarmee ook nog niet goed inzichtelijk, denk aan verharding op veendijken, door droogte ontstaan scheuren in de veendijk wat vervolgens doorzet in scheuren in de verharding. Het omgekeerde van de hitte/droogte zijn de extremere piekbuien, die tot overbelasting van het rioolstelsel zorgen. De effecten op het areaal en de financiële gevolgen zijn nog niet inzichtelijk te maken, maar wanneer gevolgen zichtbaar worden, vergen deze soms direct ingrijpen vanuit de zorgplicht, terwijl voor deze effecten nog geen middelen zijn vrijgemaakt. Dit is een financieel risico dat nog niet te beheersen is.

Verkeer
Er is veel voorbereidend werk verricht om de verkeersstructuur beter, veiliger en duurzamer te maken. Zo is het alternatief Rembrandtbrug verder uitgewerkt en heeft uw raad besloten de Rembrandtbrug te gaan realiseren. Daarnaast is het kruispunt Hollandbaan-Waardsebaan gereconstrueerd om het verkeer nu en in de toekomst beter te kunnen afwikkelen. Verder zijn er verschillende kleine maatregelen uitgevoerd om het fietsklimaat verder te verbeteren (uw raad is over deze maatregelen geïnformeerd met Rib 20R.01085).

Openbare ruimte
De openbare ruimte is gehandhaafd in een vergelijkbare kwaliteit. Het vastgestelde Meerjaren Onderhoud Programma (MOP) is uitgevoerd. Het dagelijks onderhoud is nagenoeg uitgevoerd binnen de gestelde eisen. Er is gereageerd op meldingen van bewoners.

Financiering openbare ruimte
In de periode 2016-2019 is gewerkt aan de ‘Inhaalslag openbare ruimte’. Een bedrag van € 13 miljoen was bestemd voor het structureel verhogen van de onderhoudsbudgetten, wegwerken van achterstallig onderhoud en het verbeteren van de organisatie. In 2020 werden de werkzaamheden uit de laatste fase uitgevoerd, namelijk het uitvoeren van groot onderhoud aan de beweegbare bruggen.

Uit de Taskforce 2018 kwam de doelstelling om de onderhoudskosten in 2022 te reduceren voor bruggen (10%), beschoeiingen (30%) en Openbare Verlichting (33%). In 2020 is een deel van deze doelstelling gehaald.

De gemeenteraad heeft, in verband met de financiële positie van de gemeente, in 2020 besloten investeringen voor groen en spelen te bevriezen en bij de begroting 2021 vrij te geven. Deze opgave is uitgevoerd in 2020.

In 2020 heeft de Strategische Heroriëntatie (SH) plaatsgevonden, een traject waarbij team Realisatie & Beheer nog meer inzicht heeft gekregen en heeft kunnen presenteren over keuzes in de openbare ruimte. De verdergaande bezuiniging dwingt tot nog betere besluitvorming over prestaties, kosten en risico’s waarbij de wettelijke zorgplicht en mogelijke aansprakelijkheid van de gemeente vooropstaat. In de loop van 2021 zullen de consequenties van de keuzes die in de SH gemaakt zijn verder geconcretiseerd worden en aan de gemeenteraad worden gepresenteerd.

De Taskforce 2018 en de SH 2020 hebben onafhankelijk van elkaar, met verschillende externe adviesbureaus, aangetoond dat de gemeente Woerden te weinig budget beschikbaar heeft om de gehele openbare ruimte schoon, heel en veilig te houden. In de SH is onderbouwd dat in het ‘optimum’ scenario structureel een budget van € 20,5 miljoen nodig is voor de openbare ruimte, waarvan de helft als investering (=vervanging) en de rest als exploitatiekosten (=onderhoud) wordt beschouwd. Dit budget is uiteindelijk niet volledig beschikbaar gesteld. Aan de hand van de keuzes uit de SH wordt het onderhoud de komende jaren ingepland. Daarbij zal jaarlijks een update worden gegeven van het verloop van de werkzaamheden en de staat van onze openbare ruimte.

In deze paragraaf wordt uitgebreid stilgestaan bij activiteiten en/of projecten uit het afgelopen jaar. Het is slechts een selectie. Voor een uitgebreide toelichting (inclusief financiële verantwoording) op de verschillende projecten verwijzen we naar paragraaf 7: Kapitaalgoederen.

Verkeer
Om Woerden nu en in de toekomst leefbaar, bereikbaar en verkeersveilig te houden, moeten wij ons verkeer beter, veiliger en duurzamer organiseren. De komende jaren brengen we daarom de Strategienota Verkeersvisie 2030, die samen met inwoners, ondernemers en vertegenwoordigers van belangenorganisaties is opgesteld, tot uitvoering.

Er is onderzoek gedaan naar het wegennet dat nodig is om ook in de toekomst veilig, leefbaar en bereikbaar te blijven. Dit vormt input voor enerzijds het meerjarig verkeersmaatregelenplan, maar anderzijds ook voor de Omgevingsvisie.

Inmiddels zijn we gestart met de aanpak van de grote verkeersknelpunten in Woerden-West, om de verkeersdoorstroming te verbeteren en verkeersveiligheid te vergroten. Op grond van de aanvaarde strategienota beseffen we de urgentie van fundamentele oplossingen des te meer. De raad heeft besloten de Rembrandtbrug aan te leggen, we zijn momenteel bezig met de verdere uitwerking daarvan. Het kruispunt Hollandbaan-Waardsebaan is aangepast, zodat het kruispunt het verkeer beter kan verwerken. We staan in de startblokken om vrij liggende fietspaden te realiseren aan de Boerendijk, zodat hier ook de verkeersveiligheid voor fietsers verbetert.

Realiseren verkeersvisie 2030
In Woerden-Oost wordt om te beginnen de Steinhagenseweg omgelegd en investeren we in een veilige situatie waarbij fiets- en autoverkeer worden gescheiden. De uitwerking van de ongelijkvloerse kruising in het verlengde van het Jan Ruijspad is in volle gang. Verder hebben we het afgelopen jaar samen met de provincie Utrecht en de gemeente Utrecht het tracé van de snelfietsroute uitgewerkt en de afspraken vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Wanneer de raad het budget vrijgeeft, starten we in 2021 met de realisatie ervan. 

In het meerjaren verkeersmaatregelenplan, dat door de raad wordt vastgesteld, nemen we alle maatregelen op die nodig zijn om de Verkeersvisie 2030 te realiseren. Hierbij denken wij ten minste aan de volgende punten:
a. Aanpak van fietsknelpunten en het verbeteren van de fietsinfrastructuur (in en om het centrum en op de werk- en schoolroutes) heeft prioriteit in de uitvoering van het verkeersmaatregelenplan. We benutten daarbij de financieringsmogelijkheden vanuit de provincie en andere overheden optimaal. Zo hebben we ruim € 518.000,- aan subsidie van het Rijk ontvangen om de verkeersveiligheid in Woerden de komende 5 jaar actief aan te pakken.
b. We onderzoeken of de toegang tot de binnenstad voor fietsers toegankelijker kan worden door de voorrang van de binnenring af te halen. Dit creëert een gelijkwaardige positie tussen motorvoertuigen en fietsers.
c. Duurzame mobiliteit, zoals het gebruik van de fiets binnen Woerden en tussen de dorpen, maken we aantrekkelijker. Met NS en ProRail werken we aan de blijvende aantrekkelijkheid van treinverbindingen voor vervoer naar de grote steden om ons heen. Ook de aansluiting met ander openbaar vervoer binnen de gemeente en in de regio geven wij daarbij de nodige aandacht. Zo zijn we samen met de provincie bezig met de aanleg van een busbaan op de Stationsweg.
d. We bekijken hoe we de ontsluiting van Woerden-Oost verder kunnen vormgeven, in relatie tot Poort van Woerden.
e. Na een uitgebreid participatieproces is het nieuwe parkeerbeleid opgesteld. De raad heeft het parkeerbeleid op 18 februari 2021 vastgesteld. In 2021 wordt het beleid verder uitgewerkt in concrete uitvoeringsbesluiten en projecten (bijvoorbeeld invoering scanauto en uitwerking beleid deelmobiliteit).

Voor de investeringsmaatregelen maken wij de benodigde middelen structureel vrij om de kapitaallasten en onderhoudskosten op de korte en lange termijn te kunnen financieren.

Landelijk gebied
Verkeerskundig is de ontwikkeling dat agrarisch verkeer steeds groter en zwaarder wordt, waar het buitengebied niet op is ingericht, maar ook toename van thuisbezorg-bestelbusjes (versterkt door corona). Dit heeft zijn weerslag op zowel de weginrichting als fysiek op de wegen, die niet op deze verzwaarde belasting zijn ontworpen en dus eerder vernieuwd moeten worden.

Regionale samenwerking
Verkeer heeft altijd een regionaal karakter en regionaal zijn we dan ook goed aangehaakt. Zo draaien we mee in U Ned (samenwerkingsverband regio Utrecht) en in het Ruimtelijk Economisch Programma van de U10, zodat we ook daar de Woerdense belangen op tafel brengen.

Openbare ruimte

Integraal Beheer van de Openbare Ruimte (IBOR)
De afgelopen jaren is er een flinke kwaliteitsslag gemaakt in onze openbare ruimte, met de investeringsstop 2020 en de bezuinigingen die ingaan per 2021 wordt de kwaliteitsslag niet verder voortgezet. Er is sprake van een onderhoudsopgave welke groter is dan de beschikbare middelen in de begroting, in de SH is daarom een prioritering vastgesteld welke objectsoorten het belangrijkst zijn. Achterstanden in de openbare ruimte zullen oplopen en op termijn is de verwachting dat moet worden overgegaan tot het afsluiten of verwijderen van areaal wanneer er onvoldoende budget is om deze in stand te houden.

Inhaalslag beweegbare bruggen
In 2020 zijn de Rozenbrug en de Blokhuisbrug grondig gerenoveerd en heeft het groot onderhoud plaatsgevonden aan de Molenbrug en Hofbrug.
Als gevolg van ‘corona’ en de inpassing van de werkzaamheden in het project Doorstroming Woerden-West is de renovatie van de Kwakelbrug uitgesteld naar 2021. Als de Kwakelbrug gereed is, is daarmee het project beweegbare bruggen afgerond en zijn deze objecten weer veilig en betrouwbaar. De ‘inhaalslag’ van 13 miljoen is nagenoeg afgerond.

Baggeronderhoud
Als gevolg van de PFAS-discussie (het ontbreken van een vastgestelde gezondheidskundige waarde) en de diepteschouw door het bevoegd gezag het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), zijn de baggerwerkzaamheden in 2019 en 2020 niet conform baggerplan uitgevoerd. In overleg met het HDSR is in 2020 een baggeropgave uitgevoerd waarin een combinatie is gemaakt van watergangen die verplicht waren vanuit de diepteschouw en watergangen die gewenst waren vanuit het baggerplan. Omdat het baggerplan inmiddels gedateerd is en regelgeving gewijzigd is (o.a. PFAS), zal het baggerplan in 2021 geactualiseerd worden.

Speelvoorzieningen
Jaarlijkse inspectie en het regulier onderhoud aan de speelvoorzieningen is in 2020 uitgevoerd. Alle speeltoestellen voldoen op dit moment aan de vigerende wet- en regelgeving. Voor wat betreft het vervangingsonderhoud voorziet het uitvoeringsplan een theoretische vervangingspiek in de komende jaren. De strategie was om deze vervangingspiek niet af te wachten, maar om deze op te vangen door een deel van de toestellen actief te vervangen. Hiervoor was extra budget noodzakelijk wat gedeeltelijk via raadsvoorstel 19R.00661 beschikbaar is gesteld. Een deel van deze vervangingen is uitgevoerd in 2019 en 2020 , echter als gevolg van de strategische heroriëntatie is een deel van de investeringen in 2020 bevroren en doorgeschoven naar 2021. Door de keuzes die gemaakt zijn in de SH is niet duidelijk of het doorgeschoven krediet ook daadwerkelijk aan speelvoorzieningen besteed zal worden. Met de keuzes die gemaakt zijn, is het aannemelijk dat er in dit areaal achterstanden gaan ontstaan en op termijn mogelijk speeltoestellen gaan verdwijnen.

Oostdam, Singelplan, Exercitieveld
In 2020 werd een volgende stap gezet in het afronden van het Singelproject. Sinds 2014 wordt gefaseerd gewerkt aan het vervangen van de slechte beschoeiing en worden de contouren van de oude vesting van Woerden meer zichtbaar en beleefbaar. Zo is er een verdere uitwerking gemaakt van de bastions Hogewal en Torenwal, is langs de Oostsingel, Oostlaan en het Plantsoen nieuwe beschoeiing aangebracht en is gestart met de voorbereiding en gedeeltelijke uitvoering van werkzaamheden aan de Oostdam, waaronder het vervangen van de ingestorte duiker. Daarnaast is een vergunning verkregen voor het opknappen van de wandelpaden en grafmonumenten van de Algemene begraafplaats Hogewal. Naar verwachting worden deze werkzaamheden in het eerste halfjaar van 2021 uitgevoerd. Ook het project Exercitieveld kreeg een vervolg en hield de gemoederen bezig. De gemeenteraad zal in het voorjaar van 2021 een scenariokeuze maken voor de verdere uitwerking.

Bodemdaling, klimaatbestendigheid en circulaire economie
Bodemdaling is niet alleen een probleem van de gemeente. Een eerlijke verdeling van de kosten tussen samenleving, ontwikkelaars en overheid, maakt dit voor iedereen draagbaar. Met Alphen, Gouda en provincies werken we aan een regiodeal met het Rijk, zodat onze investeringen op het gebied van bodemdaling ook daar op financiële steun kunnen rekenen. De concrete maatregelen uit het programma Bodemdaling en het programma Klimaatbestendig, worden in het KBOR ondergebracht. Voor nieuwbouw is er een restzettingseis vastgesteld. Voor bestaand bebouwd gebied wordt vanwege de hoge kosten de zettingsdiscussie losgelaten en wordt er in de toekomst gestuurd op veiligheid.

Circulaire economie
Het programma circulaire economie levert in een concrete uitvoering geld op in plaats van kosten voor afvalverwerking, door in samenwerking met lokale bedrijven (groen) afval lokaal te verwerken en te gebruiken. In AVU-verband werken wij samen aan het circulair maken van afvalstromen. 

Wijkonderhoud

Begraafplaatsen
In 2020 is het beleidsplan voor de gemeentelijke begraafplaatsen vastgesteld. Een plan waarbij een toekomstbestendige en kostenbewuste instandhouding van de begraafplaatsen is vastgelegd. Een belangrijk onderdeel van het plan is het mogelijk maken van verschillende vormen van lijkbezorging, dit zal de komende jaren verder uitgewerkt worden. Parallel aan het opstellen van het beleidsplan werd gewerkt aan het verbeteren en verder automatiseren van het proces voor de begraafplaatsadministratie en de zgn. digitale kaart van de begraafplaatsen, waardoor de dienstverlening verder zal verbeteren. Daarnaast zijn we gestart met het onderzoeken en actualiseren van de grafrechten. En werd uiteraard onderhoud uitgevoerd zodat de begraafplaatsen er netjes uit blijven zien.

Afval & Reiniging

Verminderen zwerfafval
De gemeente zet in op het verminderen van het zwerfafval. Dat was in 2020 een behoorlijke uitdaging vanwege corona (zie ook onderdeel corona). Met name in de eerste lockdown produceerden de inwoners meer zwerfafval (met name in de parken en binnenstad). Door extra inzet van collega’s en het tijdelijk overnemen van de werkzaamheden van Ferm Werk is de overlast binnen de perken gebleven.

Verder worden de inwoners gemobiliseerd om op regelmatige tijden of periode (een deel van) de buurt schoon te maken. De gemeente faciliteert door hulpmiddelen beschikbaar te stellen en het vuil op te halen. Helaas zijn er in 2020 geen bijeenkomsten voor de zgn. zwerfafvalambassadeurs georganiseerd. Wel hebben zij allemaal een leuke attentie gekregen. We besteden veel aandacht aan onze ambassadeurs. In de gemeente Woerden zijn er ruim 140 die zich inzetten voor een schone woonomgeving! Daarnaast nemen we actief deel aan onder andere de Landelijke Opschoondag en doen we veel aan voorlichting en educatie (onder andere via het lesprogramma ‘Let’s do it Kids’ voor basisscholen). 

Duurzaam
Sinds enkele jaren is het nieuwe inzamelen operationeel. Bewoners die minder vaak restafval aanbieden, kunnen in aanmerking komen voor teruggave van een deel van de afvalstoffenheffing. Met deze financiële prikkel stimuleren wij onze inwoners bewuster met afval om te gaan en dit beter te scheiden zodat wij meer grondstoffen uit het restafval terug kunnen winnen voor hergebruik. 

Met name het apart inzamelen van gft wordt gestimuleerd. Apart inzamelen is zowel voor laag- als hoogbouw mogelijk, maar vergt een andere aanpak. Specifiek voor de binnenstad bekijken we samen met horeca en winkeliers hoe het afval scheiden door ondernemers binnen de binnenstadring kan worden gestimuleerd.

Woerden veilig, leefbaar, toegankelijk en bereikbaar

2.1 Woerden is verkeersveilig, leefbaar en bereikbaar.

2.2 Aan de westkant van Woerden is een goede en veilige doorstroming van het verkeer.

2.3 Aan de oostkant van de kern Woerden is een goede en veilige doorstroming van het verkeer.

2.4 Ontsluiting Harmelerwaard.

Een schone, hele en veilige openbare ruimte

2.5 De openbare ruimte is schoon, heel en veilig.

2.6 Samenwerken aan een kloppende Binnenstad.

Circulaire Economie is verankerd in de Woerdense samenleving (2050 economie circulair)

2.7 Grondstoffen worden indien mogelijk hergebruikt in plaats van verbrand.