Programma 2. Fysiek beheer openbare ruimte en Mobiliteit

Dit programma bevat twee opgaven:

• Onderhoud van de openbare ruimte
• Mobiliteit 

Het programma bestaat uit de volgende taakvelden:

Programma 2 gaat over de ontwikkeling, het beheer en het gebruik van de openbare ruimte. 

Enerzijds gaat programma 2 over het ontwikkelen van de toekomstige openbare ruimte. De manier waarop we onze openbare ruimte gebruiken, veranderd met de tijd. En Woerden moet daarin mee veranderen. Onze doelen, ambities en de wensen van onze inwoners vragen om een nieuwe inrichting van de openbare ruimte. Het beleid waarin wordt beschreven hoe onze nieuwe openbare ruimte eruit komt te zien valt ook, onder andere, onder programma 2. Maar ook andere programma’s hebben invloed op de inrichting van de openbare ruimte. In het beleid beschrijven we welke doelen en ambities we hebben als gemeente, op welke manier onze openbare ruimte moet worden (her)ingericht om die doelen te behalen, en ook waar wij de openbare ruimte willen vernieuwen. Daarnaast staan de uitgangspunten voor nieuwe openbare ruimte bij bijvoorbeeld nieuwbouwontwikkelingen beschreven in het beleid, zodat ook nieuwe inwoners komen te wonen in een prettige en veilige leefomgeving. De openbare ruimte dient toekomstbestendig te zijn, zodat er blijvend prettig en veilig gebruik van kan worden gemaakt. 

Het programma gaat anderzijds over het onderhouden van de huidige openbare ruimte. Hierbij richten we ons op het in stand houden van de verschillende ‘assets’ in onze openbare ruimte. Assets zijn fysieke objecten in de openbare ruimte met een waarde. Voorbeelden van assets in de openbare ruimte zijn riolering, verharding, groenvakken, bomen, water, openbare verlichting, civieltechnische kunstwerken en het straatmeubilair. Naast het vervangen van beschadigde of verouderde assets valt ook het dagelijks onderhoud van de assets onder programma 2. Het dagelijks onderhoud zorgt ervoor dat onze openbare ruimte schoon en veilig te gebruiken blijft voor alle gebruikers. Daarnaast geven we in programma 2 ook sturing op de aanleg, instandhouding en opruiming van de verschillende nutsvoorzieningen in de openbare ruimte. Denk hierbij aan de aanleg van glasvezelnetwerken of het weghalen van gasleidingen als onderdeel van de energietransitie.  

We staan voor een uitdaging om in de openbare ruimte plek te bieden aan de verschillende opgaven zoals de mobiliteitstransitie, klimaatadaptatie, netcongestie, energietransitie, biodiversiteit en sociale opgaven. De beschikbare ruimte in onze gemeente is schaars. Daardoor staat de openbare ruimte onder grote druk: er is steeds meer nodig, met steeds minder ruimte.

Er lopen verschillende ontwikkelingen om ervoor te zorgen dat onze openbare ruimte nu en in de toekomst gebruikt kan blijven worden. Hierbij concentreren we ons binnen programma 2 op het betaalbaar maken én betaalbaar houden van de openbare ruimte. Daarnaast sturen we op een nieuwe inrichting van de openbare ruimte waarin voldoende plek is voor ruimtelijke opgaven. 

Om de huidige openbare ruimte betaalbaar te maken is een balans noodzakelijk tussen de beschikbare middelen voor het beheer van onze openbare ruimte, ten opzichte van de ambities. Zo zijn we gestart met de ‘Herijking Openbare Ruimte’. Het doel van de Herijking is om de openbare ruimte beter te kunnen beheren met de beperkte middelen die hiervoor beschikbaar zijn. Door de gemeenteraad zijn in 2025 de Acht Woerdense Waarden vastgesteld. Op basis van deze waarden maken we de keuzes hoe we het dagelijks beheer en onderhoud van de openbare ruimte uitvoeren. Daarbij wordt ook inzichtelijk gemaakt welke afwegingen we maken om tot een keuze te komen, maken we transparanter hoe deze keuzes de verdeling van middelen beïnvloed en maken we transparant welke belangen we prioriteit geven voor assets in onze openbare ruimte. 

Daarnaast vraagt de druk op de openbare ruimte om heldere keuzes in beleid. De beschikbare ruimte in onze gemeente is schaars, maar om de openbare ruimte toekomstbestendig te maken is er plek nodig voor verschillende opgaven. Denk bijvoorbeeld aan vergroening, mobiliteitstransitie, klimaatadaptatie, energietransitie, biodiversiteit en ook sociale opgaven. We werken integraal aan het (her)inrichten van onze openbare ruimte. Maar niet alles past op dezelfde plek. Om een plek te kunnen geven aan de hierboven beschreven opgaven, zullen we steeds vaker de traditionele inrichting en traditioneel gebruik van onze openbare ruimte los moeten laten. Dit vraagt om creatieve oplossingen, maar bovenal om heldere keuzes en een duidelijke prioritering van opgaven. Om deze verschillende ruimtelijke opgaven samen te brengen is het project ‘Integrale Visie Openbare Ruimte’ (IVOR) gestart. Het doel van IVOR is om een integrale inrichting van de openbare ruimte te maken die anticipeert op veranderende behoeftes, beleid en ambities. Daarnaast moet integraliteit centraal staan in de ontwikkeling van de openbare ruimte. Niet alleen integraal ruimtegebruik bovengronds, maar ook de afstemming tussen bovengronds en ondergronds ruimtegebruik. 

Tot slot betekent de invoering van de Omgevingswet ook een nieuwe manier om beleid op te stellen en te implementeren. Voor de beleidsvelden binnen programma 2 ontbreekt nog beleid, of moet de overstap worden gemaakt naar integrale omgevingsprogramma’s. Dit zal het integraal (her)inrichten van onze openbare ruimte bevorderen. Huidig beleid en toekomstige omgevingsprogramma’s scheppen de koers tot een toekomstbestendig Woerden. 

Deze drie ontwikkelingen zijn sterk van elkaar afhankelijk. Er zijn beperkte middelen om de openbare ruimte te beheren op het niveau van onze huidige ambities, laat staan dat er nu voldoende middelen zijn om de gewenste openbare ruimte van de toekomst te beheren. Met integraal beleid, heldere prioritering en meetbare doelen kunnen we grip blijven houden op de betaalbaarheid van onze openbare ruimte. Tegelijkertijd biedt dit ook de koers om een toekomstbestendig Woerden te ontwikkelen. 

Bijgewerkte doelenboom

De doelenboom is dit jaar grondig bijgewerkt. Dat betekent dat ook sommige doelen in dit programma zijn veranderd. Sommige resultaten zijn komen te vervallen – bijvoorbeeld omdat ze zijn afgerond, er geen budget voor is of gaan over de vele reguliere taken die het domein uitvoert. Andere doelen zijn herschreven en er zijn ook nieuwe doelen toegevoegd. Deze herziening maakt de doelenboom leesbaarder, bondiger en meetbaarder en stelt raad en college beter in staat om richting te bepalen. 

Zie de Leeswijzer voor een uitgebreidere toelichting bij deze opschoonactie. 

Voorheen stonden hier een aantal BBV-indicatoren over bijvoorbeeld omvang huishoudelijk afval. Om meer overzicht te creëren is ervoor gekozen om deze indicatoren in een aparte bijlage te zetten. Deze kunt u vinden direct na de programma's, onder het kopje 'BBV-indicatoren'. 

Hieronder worden de belangrijkste verschillen toegelicht: