De kengetallen geven inzicht in de (ontwikkeling van de) financiële positie van de gemeente. Ze maken onder meer inzichtelijk(er) over hoeveel (financiële) ruimte de gemeente beschikt om structurele en incidentele lasten te kunnen dekken of opvangen. Daarnaast geven ze inzicht in de financiële weerbaar- en wendbaarheid van de gemeente. Hieronder wordt per kengetal uitgelegd welke verhouding wordt uitgedrukt en hoe het desbetreffende kengetal zich ontwikkelt.
a. netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Dit cijfer geeft inzicht in het niveau van de gemeentelijke schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie van de mate waarin de rentelasten en de aflossingen op de financiële positie drukken. De signaalwaarde voor de netto schuldquote bedraagt 130%. Wanneer de netto schuld groter is dan 130% van de inkomsten, is sprake van een erg hoge schuld.
b. solvabiliteitsratio
Dit cijfer geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger dit percentage, hoe gunstiger dit is voor de financiële weerbaarheid van de gemeente. Bij een solvabiliteitsratio lager dan 20% (signaalwaarde) heeft een gemeente haar bezit zwaar belast met een schuld.
c. grondexploitatie
Dit kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde van de in exploitatie genomen bouwgronden) is ten opzichte van de totale jaarlijkse baten. Het geeft aan of een gemeente veel geld heeft geïnvesteerd in haar grondexploitatie. Dit geld moet namelijk nog worden terugverdiend vanuit grondverkopen. Een grondexploitatie van 20% of hoger wordt beschouwd als kwetsbaar.
d. structurele exploitatieruimte
Dit kengetal geeft aan in welke mate de structurele lasten van de gemeente worden gedekt door structurele baten. Een kengetal van 0% of hoger geeft aan dat er sprake is van een structureel sluitende begroting. Wanneer dit kengetal negatief is, betekent het dat het structurele deel van de baten in de begroting onvoldoende ruimte biedt om de lasten te blijven dragen.
e. belastingcapaciteit
Dit kengetal geeft inzicht in hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt tot het landelijk gemiddelde. Als dit percentage laag is, betekent het dat de gemeente in principe nog meer inkomsten uit belastingen zou kunnen verwerven. Of dit wel of niet gebeurt, is een politieke beleidskeuze. Een kengetal boven de 100% kan een indicatie geven van de mate waarin de gemeente voor het structureel kunnen dekken van de begroting afhankelijk is van de eigen belastingbaten. Dit is echter niet alleen bepalend. Met name de eventueel nog beschikbare ruimte in de onbenutte OZB-belastingcapaciteit geeft aan of er nog ruimte is voor verhoging van de OZB-baten.
Het is gebleken dat wij in de berekening van de belastingcapaciteit in de afgelopen jaren een iets andere berekeningswijze hanteerden voor de bepaling van de lokale lasten dan de de berekeningswijze die het COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van Lagere Overheden) hanteert om de landelijke vergelijking te maken. Wij gebruikten hiervoor namelijk nog de gemiddelde WOZ-waarde van alle woningen, terwijl het COELO inmiddels was overgestapt naar de WOZ-waarde van de koopwoningen. In de berekening van de belastingcapaciteit sluiten we vanaf dit jaar aan bij deze nieuwe definitie. Bij de bepaling van de milieuheffingen houdt het COELO ook rekening met de teruggave van afvalstoffenheffing bij minder ledigingen.
De gemiddelde OZB komt hierdoor iets hoger uit dan met de oude definitie, en de afvalstoffenheffing iets lager. De totale lastendruk voor een gemiddeld huishouden stijgt hierdoor iets.
Analyse ontwikkelingen kengetallen
De schuldquote blijft zoals bekend een punt van aandacht. Door het werken met het investeringsplafond blijft de schuldquote naar verwachting wel binnen de toegestane grenswaarden zoals opgenomen in de financiële verordening. Ook de andere kengetallen ontwikkelen zich over het algemeen gunstig. Alleen de indicator belastingdruk zit nog in de categorie 'meest risicovol'.