Paragraaf 4 Financiering

De financieringsparagraaf heeft als doel de raad te informeren over het beleid op het vlak van financiering/treasury en de daarmee samenhangende risico’s.

In 2001 is de wet Financiering decentrale overheden (wet Fido) in werking getreden. Decentrale overheden zijn verplicht een treasurystatuut op te stellen. De meest recente versie van ons treasurystatuut is vastgesteld op 4 januari 2024. Treasury wordt gedefinieerd als: het sturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Het treasurystatuut heeft als doel om sturing te geven aan de treasuryfunctie en om binnen de wettelijke kaders de financiële risico’s te beperken.

In de Wet Hof (Houdbare overheidsfinanciën) is opgenomen dat het Rijk en de medeoverheden een gelijkwaardige inspanningsplicht hebben om de begrotingseisen te respecteren. De gelijkwaardige inspanning wordt uitgedrukt in een macronorm voor het EMU-saldo van de medeoverheden gezamenlijk.

Gemeenten, provincies, waterschappen en openbare lichamen ingesteld op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen zijn verplicht tot deelname aan schatkistbankieren, wat inhoudt dat zij hun liquide middelen moeten aanhouden bij de schatkist van het Rijk. Verplicht schatkistbankieren voor decentrale overheden is ingesteld om de overheidsschuld terug te dringen. Het rekening-courantsaldo bij de Bank Nederlandse Gemeenten wordt afgeroomd ten gunste van de rekening-courant van het Rijk.

Het beleid is erop gericht de rentelasten zo veel als mogelijk te beperken door op het juiste moment leningen aan te trekken of gelden uit te zetten op basis van de treasuryprognose en de actuele renteontwikkeling.

Financieringspositie
Het geïnvesteerd vermogen, dat zijn de boekwaarden van alle geactiveerde investeringen (inclusief voorraden), bedraagt per 1 januari 2024 € 367 miljoen. Het schuldrestant van de aangetrokken langlopende geldleningen bedraagt per 1 januari 2024 € 194 miljoen en de stand van de eigen reserves en voorzieningen € 89 miljoen, exclusief verliesvoorziening.

Risicobeheer
Onder risico’s wordt begrepen: rente-, krediet-, liquiditeits- en valutarisico’s. Deze spelen in Woerden als volgt een rol:

• De te beheersen renterisico’s op grond van de Wet Fido uiten zich concreet in de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Beide instrumenten beogen de renterisico’s te begrenzen die verbonden zijn aan de korte en lange schuld. Deze worden in de volgende paragrafen nader toegelicht.
• Valutarisico’s spelen geen rol. Transacties in vreemde valuta doen zich niet voor en de gemeente neemt alleen deel in het aandelenvermogen van twee (semi-)overheidsgerichte instellingen, namelijk Bank Nederlandse Gemeenten en Vitens. Dit aandelenbezit is echter niet gebaseerd op winstoogmerk c.q. speculatieve doeleinden. Het risico van deze aandelen vinden wij verwaarloosbaar. De aandelen worden gewaardeerd tegen de historische kostprijs.
• De kredietrisico’s zijn zeer gering. De risico’s die voortvloeien uit een mogelijke waardedaling van de vorderingspositie ten gevolge van het (niet) tijdig kunnen nakomen van de verplichtingen door de tegenpartij (kredietrisico) worden in het Treasurystatuut geregeld conform de eisen die de Wet Fido stelt.

De kasgeldlimiet is het maximumbedrag waarvoor kortlopende middelen mogen worden aangetrokken op de geldmarkt. Dit maximum bedraagt 8,5% van het begrotingstotaal (lasten) met een minimum van € 300.000. De kasgeldlimiet wordt voor 2024 geraamd op € 16,2 miljoen.
In onderstaande tabel is informatie opgenomen over de verwachte kasgeldlimiet. Bij het structureel overschrijden van de kasgeldlimiet dienen maatregelen genomen te worden zoals het aantrekken van langlopende geldleningen en/of het beperken van het aangaan van de korte schuld.

Grondslag (bedragen x € 1.000)	Begroting 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028
Begrotingsomvang (totale lasten excl. mutaties reserves)	191.726	188.327	185.570	185.886
Toegestane kasgeldlimiet
- in procenten	8,5	8,5	8,5	8,5
- in bedrag	16.297	16.008	15.773	15.800

Het renterisico op de vaste schuld is de mate waarin het saldo van de rentelasten verandert door wijzigingen in het rentepercentage op leningen en uitzettingen met een oorspronkelijke rentetypische looptijd van een jaar of langer. Om dit risico te beperken, schrijft de wet voor dat herfinanciering jaarlijks maximaal 20% van het begrotingstotaal mag bedragen. Het doel van deze norm is om overmatige afhankelijkheid van het renteniveau in één jaar te voorkomen. Indien wordt afgeweken van de renterisiconorm kan ontheffing worden verleend. Als bij afwijkingen de toezichthouder wordt geïnformeerd en ontheffing wordt verkregen, handelt de gemeente rechtmatig. Afwijking van de renterisiconorm is niet aan de orde voor de gemeente Woerden.

Grondslag	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
(bedragen x € 1.000)	2025	2026	2027	2028
Begrotingsomvang (excl. mutaties	191.726	188.327	185.570	185.886
reserves)
Toegestane renterisiconorm
- In procenten	20%	20%	20%	20%
- In bedrag, maximum	38.345	37.665	37.114	37.177
- In bedrag, minimum (wettelijk bepaald)	2.500	2.500	2.500	2.500
Renterisico
- Renteherziening	0	0	0	0
- Aflossing	10.562	9.446	8.266	7.905
Renterisiconorm
Toets renterisiconorm
- Toegestane renterisiconorm	38.345	37.665	37.114	37.177
- Begroot renterisico	10.562	9.446	8.266	7.905
Onderschrijding renterisiconorm	€ 27.783	€ 28.219	€ 28.848	€ 29.272
Overschrijding renterisiconorm	0	0	0	0

Het BBV geeft als aanbeveling om in de financieringsparagraaf het renteresultaat op treasury op te nemen. Met onderstaand overzicht wordt gehoor gegeven aan deze aanbeveling.

				Begroting	Werkelijk	Begroting
				2025	2023	2024
a1. externe rentelasten lange financiering				3.268	3.006	2.841
a2. externe rentelasten korte financiering				0	-865	0
a3. rente spaargelden				30	27	30
b. rentebaten				-129	-4	-2
totaal a+b				3.169	2.165	2.869
c1. rente die aan de grondexploitatie moet worden doorberekend				-93	0	-188
c2. rente projectfinanciering door te berekenen taakvelden				0	0	0
totaal c				-93	0	-188
Saldo door te berekenen externe rente (a+b+c)				3.076	2.165	2.681
d1. rente over reserves				0	0	1.060
d2. rente over voorzieningen				0	0	164
totaal d				0	0	1.224
e. aan taakvelden door te berekenen externe rente (a+b+c+d)				3.076	2.165	3.905
f. werkelijk aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag)				2.957	4.425	4.425
Renteresultaat op treasury (e-f)				119	-2.259	-520
Renteomslagpercentage				1,00%	1,50%	1,50%

Voor de bepaling van de financieringspositie zijn de financieringsbehoefte (geïnvesteerd vermogen in de huidige en nieuwe vaste activa) en de financieringsmiddelen (opgenomen langlopende leningen, reserves en voorzieningen) van belang. Het verloop van de financieringspositie over de jaren 2024 tot en met 2028 is opgenomen in onderstaande tabel.

Financieringspositie per 31-12	Jaarrekening	Prognose	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
(bedragen x € 1.000)	2023	2024	2025	2026	2027	2028
Financieringsbehoefte
Investeringen	279.291	286.513	308.867	322.754	334.189	339.058
Financiële vaste activa	1.050	992	992	992	992	992
Grondexploitaties	5.064	-832	4.667	7.927	-63	-3.692
Totaal financieringsbehoefte (1)	285.405	286.673	314.526	331.673	335.118	336.358
Financieringsmiddelen
Reserves	84.463	79.705	79.587	81.423	83.102	84.604
Voorzieningen	12.223	11.941	12.677	13.424	14.789	14.047
Opgenomen langlopende leningen	193.840	180.561	207.782	222.339	222.734	223.214
Totaal financieringsmiddelen (2)	290.526	272.207	300.046	317.186	320.625	321.865
Financieringssaldo (2-1)	5.121	-14.466	-14.480	-14.487	-14.493	-14.493

De financieringsbehoefte van de gemeente wordt bepaald aan de hand van de liquiditeitsprognose. Op basis van de verwachte baten en lasten (kasstromen) wordt een schatting gemaakt van het verwachte liquiditeitsverloop. Voor een goede liquiditeitsplanning is vooral inzicht nodig in de financiële planning van grote projecten en investeringen.  In onderstaande tabel is de verwachte ontwikkeling van de portefeuille aan langlopende leningen weergegeven.

Overzicht langlopende leningen	Jaarrekening	Prognose	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
(bedragen x € 1.000)	2023	2024	2025	2026	2027	2028
Beginstand per 1 januari	208.020	193.840	180.561	207.782	222.339	222.734
Nieuwe geldleningen	-	-	37.782	24.003	8.661	8.384
Aflossingen	14.180	13.279	10.561	9.446	8.266	7.904
Eindstand per 31 december	193.840	180.561	207.782	222.339	222.734	223.214

Het verloop van het saldo van de langlopende geldleningen  van de laatste 10 jaar en de hieraan gekoppelde gemiddelde rentepercentages zijn in onderstaande tabel opgenomen:

Datum	saldo langlopende leningen (x € 1.000)	gemiddelde rente	omslagperc.
1-1-2015	97.159	3,16%	3,75%
1-1-2016	88.418	3,52%	3,75%
1-1-2017	89.656	3,51%	3,75%
1-1-2018	94.872	3,22%	3,22%
1-1-2019	142.832	2,17%	2,20%
1-1-2020	146.826	2,04%	2,00%
1-1-2021	162.653	1,78%	2,00%
1-1-2022	166.594	1,44%	1,50%
1-1-2023	173.020	1,31%	1,50%
1-1-2024	193.840	1,47%	1,50%
1-1-2025	180.561	1,42%	1,00%

 

De afgesloten leningen van de laatste tien jaar zijn in onderstaande tabel opgenomen:

jaar	bedrag	rente
	(x € 1.000)
2014	10.000	2,06%
2014	10.000	1,61%
2016	10.000	0,75%
2017	15.000	1,47%
2018	10.000	-0,33%
2018	15.000	1,31%
2018	2.119	0%
2018	30.000	1,41%
2019	25.000	0,69%
2020	30.000	0,72%
2021	17.000	0,45%
2022	28.000	1,03%
2022	35.000	2,50%
2023	-	-
2024	-	-

In de meerjarenbegroting 2025-2028 is rekening gehouden met de volgende rentepercentages:

• Renteomslagpercentage 1,00 %
• Rente nieuwe investeringen 3,50 %
• Rente grondbedrijf 1,00 %

De netto-rentelasten die de gemeente verschuldigd is voor de aangetrokken geldleningen worden via het renteomslagpercentage verdeeld over de programma's. De toerekening vindt plaats op basis van de boekwaarde van de Materiële Vaste Activa. De rente wordt berekend vanaf 1 januari van het boekwaar volgend op de betreffende investering. 

Prognoses over de rente hebben doorgaans een min of meer ‘’glazenbol’’ niveau. Dit gegeven wordt nog versterkt door de vele onzekerheden in de geopolitiek. De rente op de geld- en kapitaalmarkt is het afgelopen twee jaar gestegen, na een relatief lange periode van historisch lage rente. De komende jaren verwachten wij dat de rente stabiel blijft op het huidige niveau. Voor nieuwe geldleningen gaan we in de begroting uit van 3,5% rente, gebaseerd op de gemiddelde rentepercentages bij verschillende looptijden gedurende 2022 en 2023.