Paragraaf 7 Kapitaalgoederen

De gemeente heeft de openbare ruimte in beheer. In die ruimte vindt een groot aantal activiteiten plaats, zoals wonen, werken en recreëren. Voor die activiteiten bestaat de openbare ruimte uit een aantal kapitaalgoederen op gebied van infrastructuur (wegen, water, riolering, kunstwerken), voorzieningen (groen, verlichting, sportfaciliteiten) en gebouwen. Al deze kapitaalgoederen dienen onderhouden te worden. Gezien de duurzaamheid van de kapitaalgoederen is dat een taak die continu budgettaire middelen vergt. Doel van deze paragraaf is om daar inzicht in te geven en het kader te schetsen voor zes hoofdonderwerpen: integraal beleid openbare ruimte (o.a. wegen, groen, kunstwerken en meubilair), riolering, baggeren, sportvelden, begraafplaatsen en gebouwen.

Beheerplannen
Voor de meerjarige onderhoudsramingen van enige omvang wordt in Woerden gewerkt met beheerplannen waarin, gekoppeld aan de keuze voor een bepaald onderhoudsniveau, een meerjarenraming gemaakt van de kosten. Daarbij worden die kosten van onderhoud gesplitst naar:
klein onderhoud (dekking kosten via exploitatie);
groot onderhoud (dekking kosten via exploitatie of via investering);
vervangingen/renovaties (dekking kosten via kapitaalkrediet);
Deze beheerplannen omvatten in principe een periode van 5 tot 10 jaar.

Integraal beheer openbare ruimte
Het IBOR-model gaat in de basis uit van het bekende onderstaande model waarbij aan 3 verschillende knoppen wordt gedraaid. Alle 3 houden direct verband met elkaar, dus draai je aan 1 dan bewegen de andere 2 mee.

Gemeente Woerden maakt gebruik van de kwaliteitsnormen conform de landelijke richtlijnen van het CROW (Beeldkwaliteit openbare ruimte\kwaliteitscatalogus openbare ruimte, 11-12-2018). De kwaliteitscatalogus openbare ruimte beschrijft onderhoudsniveaus voor objecten in de openbare ruimte.

Om de beeldkwaliteit helder te beschrijven, is gekozen voor vijf onderhoudsniveaus. De vijf niveaus variëren van zeer hoog (A+) tot zeer laag (D).

Onderhoudsniveaus conform de beeldkwaliteit systematiek (CROW, 2018)

De meetlat voor de kwaliteit bestaat uit 4 elementen.

• Het niveau
• Een foto
• Een toelichting
• Een norm

Hieronder staat een voorbeeld weergegeven voor het onderdeel voegwijdte en levenskracht bomen:

Voorbeeld beeldkwaliteit voegwijdte (CROW, 2018)

Voorbeeld beeldkwaliteit levenskracht bomen (CROW, 2018)

Bij het meten van de kwaliteit is het volgende meegenomen.

Schoon:
Het gaat er hierbij om of de openbare ruimte schoon en netjes is. Bij dit onderdeel wordt gekeken naar de volgende elementen.

• Verharding: Zwerfafval, onkruid en natuurlijk vuil (bladeren etc.)
• Groen: Zwerfafval, onkruid, bladafval
• Meubilair: graffiti, aanplakbiljetten, natuurlijke aanslag (bijv. algen)
• Speelvoorzieningen: graffiti, aanplakbiljetten, natuurlijke aanslag (bijv. algen)
• Civiele kunstwerken: graffiti, aanplakbiljetten, natuurlijke aanslag (bijv. algen) op civiele kunstwerken zoals bruggen en beschoeiing.
• Water: zwerfafval, vegetatie in water
• Afvalbakken: graffiti en aanplakbiljetten, natuurlijke aanslag (bijv. algen) en vullingsgraad afvalbak

Heel en veilig:
De meting heeft ook in beeld gebracht of er schade in de openbare ruimte aanwezig is. Deze schade kan invloed hebben op de uitstraling (beeld), de bruikbaarheid (comfort) en de veiligheid van de openbare ruimte.

• Verharding: o.a. scheuren, spoorvorming en verzakking van asfalt en elementenverharding, halfverharding en de zichtbaarheid van de wegmarkering.
• Groen: o.a. snoeibeeld, beschadigingen, vitaliteit, kaal oppervlak, overgroei over verharding van al het groen in de openbare ruimte.
• Meubilair: o.a. scheefstand, beschadigingen, loszittende of ontbrekende delen, rotting.
• Civiele kunstwerken: o.a. gaten, scheuren, rotting, beschadigingen, scheefstand, verzakking van met name bruggen en beschoeiing.
• Water: niet van toepassing
• Afvalbakken: o.a. scheefstand, beschadigingen, loszittende of ontbrekende delen

Alle vijf de onderhoudsniveaus zijn in de praktijk aan te treffen. Om het ambitieniveau te formuleren en eventueel voor te schrijven in een opdracht, gebruiken wij alleen de niveaus A, B en C. Niveau D kan een beheerder niet kiezen als ambitieniveau of eis, omdat voor dit niveau geen onderhoud nodig is. Niveau D is slechts bedoeld om te kunnen meten dat niveau C niet is behaald. Niveau A+ is vooral een opleveringskwaliteit (aanleg), die moeilijk voor langere tijd vast te houden is. De onderhoudsniveaus zijn in deze kwaliteitscatalogus zo veel mogelijk gerelateerd aan bestaande onderhoudsrichtlijnen voor wegverhardingen en aan het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen (WAS). De onderhoudsniveaus voor verhardingen zijn afgeleid uit de richtlijnen, de waarschuwingsgrenzen en de visuele inspectie voor wegbeheer uit CROW-publicatie 146 en 147.

Kwaliteitsniveaus vertaald naar de begroting
De kwaliteitsniveaus zijn in financiële zin vertaald in de begroting (zie ook programma 2). De hierna volgende tabel geeft weer wat de budgetten zijn voor onderhoud (interne uren en derden), overig (kapitaallasten, belastingen etc.) en welke beschikbaar zijn voor vervanging en reconstructie. De vervangings- en reconstructie-maatregelen worden daarbij gedeeltelijk via investeringen gefinancierd. Daarnaast zijn investeringen opgenomen die worden afgeschreven. In de tweede kolom staan de investeringen 2021. Op grond van het in deze bijlage opgenomen overzicht autoriseert uw raad de kredieten.

		Onderhoud 2021	Kapitaallasten 2021	Vervanging/ reconstructie	Totaal 2021
BEGROTING 2021
A) IBOR	1-Verhardingen	1.143.000	3.376.000	6.922.000	11.441.000
	1-Straatreiniging	589.000	0	0	589.000
	1-Gladheidbestrijding	333.000	7.000	0	340.000
	2-Groenvoorziening	2.174.000	161.000	1.739.000	4.074.000
	2-Onkruidbestrijding	523.000	0	0	523.000
	2-Speelvoorzieningen	177.000	286.000	296.000	759.000
	3-Straatmeubilair	218.000	0	0	218.000
	3-Verlichting	658.000	287.000	225.000	1.170.000
	4-Beschoeiingen	129.000	619.000	1.258.000	2.006.000
	5-Civiele kunstwerken	753.000	632.000	495.000	1.880.000
Subtotaal	€	6.697.000	5.368.000	10.935.000	23.000.000
B)	Riolering	2.216.00	1.932.000	2.446.000	6.594.000
C)	Baggeren	530.000	0	0	530.000
	Begraafplaatsen	-222.000	114.000	0	-108.000
Totaal	€	9.221.000	7.414.000	13.381.000	30.016.000

 

 

	Binnenstad	Woongebieden	Bedrijventerreinen	Buitengebied
Percentage areaal dat moet voldoen aan niveau ?	0	0	0	0
1. Verhardingen	B	C	C	C
2. Groen en speelvoorzieningen	B	C	C	C
3. Verlichting en meubilair	B	C	C	C
4. Beschoeiing	B	C	C	C
5. Civiele kunstwerken	B	C	C	C
Riolering	B	B	B	B
Baggeren	B	B	B	B

In totaal beheert gemeente Woerden een areaal met een vervangingswaarde van 500 mln euro. Vervangingswaarde is, net als met je auto, de actuele waarde van het object. In de onderstaande tabellen zijn te totale hoeveelheden van het areaal gegeven. Hierbij wordt per onderdeel de vervangingswaarde getoond.

Wegen

 

Groen

Onderdeel	Hoeveelheid	eenheid	Vervangingswaarde
Bomen	30.000	Stuks	€ 20 mln
Beplanting	670.000	m2	€ 10 mln
Gras	2.435.000	m2	€ 3,5 mln
Totale vervangingswaarde			€ 33,5 mln

 

Civiele kunstwerken

Onderdeel	Hoeveelheid	eenheid	Vervangingswaarde
Fiets- voetgangersbruggen2	173	Stuks	€ 14,5 mln
Vaste verkeersbruggen (alle verkeer)	100	Stuks	€ 22 mln
Beweegbare bruggen (alle verkeer)	5	Stuks	€ 16 mln
Damwandconstructies hout	17.000	m	€ 10 mln
Damwandconstructies kunststof	14.000	m	€ 11 mln
Damwandconstructies beton en staal	7.000	m	€ 15 mln
Kademuren	2.500	m	€ 7 mln
Onderdoorgangen (alle verkeer)	5	Stuks	Onbekend
Fietstunnels	3	Stuks	€ 4 mln
Steigers	92	Stuks	€ 1 mln
Afmeervoorzieningen	ca. 750	Stuks	€ 0,5 mln
Pontje	1	Stuks	€ 0,5 mln
Geluidsschermen	600	m	€ 0,5 mln
Wegfundering De Kanis	1	Stuks	€ 10 mln
Totale vervangingswaarde			€ 112 mln
Onderdeel	Hoeveelheid	Eenheid	Vervangingswaarde
Verkeerspalen	5.800	st	€ 0,5 mln
Verkeersborden	9.100	st	€ 0,5 mln
Hekwerken	31.500	m	€ 1 mln
NBd-borden	136	st	€ .3 mln
Dynamische zakpalen	2	st	€ 0,05 mln
Evenementeninstallaties	20	st	€ 0,6 mln
Overig	13.817	st	€ 3,5 mln
Speelplekken	224	st	€ 4,2 mln
Verkeersregelinstallaties	5	st	onbekend
Totale vervangingswaarde			€ 10,6 mln

 

Water

Onderdeel	Hoeveelheid	eenheid	Vervangingswaarde
Waterloop	1.965.046	m2	geen
Beschoeiingen	99.775	m2	€ 21 mln
Totale vervangingswaarde			€ 21 mln

 

Openbare verlichting

Onderdeel	Hoeveelheid	eenheid	Vervangingswaarde
Armaturen	11.473	Stuks	€ 6,5 mln
Lichtmasten	10.516	Stuks	€ 12 mln
Kasten (‘eigen net’)	26	Stuks	€ 2,0 mln
Totale vervangingswaarde			€ 20,5 mln

Ad a: IBOR
1. Verharding (wegen), straatreiniging (inspectie om het jaar)
Voor het wegenonderhoud wordt op basis van de meeste actuele resultaten uit de weginspectie (d.d. 2020) en het geldende wegenbeheerplan het benodigde onderhoud bepaald. Hierin zijn de doelstellingen vanuit het IBOR vertaald in concrete maatregelen. In dit laatste jaar van het beheerplan wordt proactief ingezet op het voorkomen van achterstallig onderhoud en het beheersbaar houden van de veiligheid. Tevens worden de resultaten van de taskforce verwerkt in het onderhoudsprogramma. Het wegonderhoud wordt zo goed mogelijk afgestemd op het onderhoud van de rest van de openbare ruimte (groen, civiele kunstwerken, beschoeiingen en riolering). De in de tabel opgenomen budgetten zijn inclusief het ophogen van de verharding in zettingsgevoelige gebieden. Gedurende 2021 worden de resultaten van de taskforce IBOR verwerkt in het onderhoudsprogramma en samen gebracht tot een nieuw wegenbeheerplan.
 
2. Groen en speelvoorzieningen (jaarlijkse inspectie)
Ook voor het onderhoud van het groen en de speelvoorzieningen gelden de beleidskaders vanuit het IBOR.

Groen: Daarnaast zijn het Groenblauwe Omgevingsplan en de periodieke inspecties de basis waarop het onderhoud wordt uitgevoerd. Het onderhoudsniveau wordt afgestemd op de omgeving en er wordt proactief ingezet op het voorkomen van achterstallig onderhoud in de toekomst. Gedurende 2021 worden de resultaten van de taskforce IBOR verwerkt in het onderhoudsprogramma en samen gebracht tot een beheerplan.

Onkruidbestrijding op verharding: Sinds 2016 is het gebruik van chemische middelen op verharding niet meer toegestaan. Binnen de gemeente Woerden is gekozen voor het borstelen en af en toe branden van de verharding.

Speelplaatsen: Het regulier onderhoud van de speelplaatsen vindt plaats conform de doelstellingen vanuit IBOR en op basis van het Uitvoeringsplan Spelen 2017-2029. Gedurende 2021 worden de resultaten van de taskforce IBOR verwerkt in het onderhoudsprogramma en samen gebracht tot een aangepast uitvoeringsplan.

3. Overig meubilair (5 jaarlijks)
Het overige meubilair wordt onderhouden conform de doelstellingen vanuit IBOR, geldende richtlijnen en het beheerplan Meubilair. En bij vervanging wordt wanneer mogelijk gekozen voor een circulaire invulling.

4. Beschoeiingen (5 jaarlijks)
Onderhoud en vervanging worden ingepland op basis van inspectie en de kwaliteitsdoelstellingen B/C vanuit IBOR, het Groenblauw Omgevingsplan en het Beheerplan Groenblauw. Gedurende 2021 worden de resultaten van de taskforce IBOR verwerkt in het onderhoudsprogramma en samen gebracht tot een aangepast beheerplan.

5. Civiele kunstwerken (5 jaarlijks)
Civiele kunstwerken (bruggen, tunnels, steigers e.d.) worden beheerd op kwaliteitsniveau B/C. De kwaliteit wordt gebaseerd op basis van inspecties en het beheerplan kunstwerken. Het huidige areaal is nagenoeg op orde.

Ad B: Riolering
Sinds 2018 wordt het Gemeentelijk WaterbeleidsPlan 2018-2022 (GWP) gehanteerd. Dit is een strategisch beleidsplan waarin de invulling van het gemeentelijk waterbeheer staat beschreven. Het belangrijkste en kostbaarste middel voor het gemeentelijk waterbeheer zijn de riolering en bijbehorende voorzieningen. In het GWP zijn de aanwezige voorzieningen, beheer (onderhoud) en vervanging van de voorzieningen, de verbetermaatregelen en een overzicht van de financiële gevolgen opgenomen.

Op basis van het GWP, het beheerplan Riolering en het beheerplan Wegen wordt de riolering onderhouden, hersteld en waar nodig vervangen. Dit in het kader van het werk-met-werkprincipe.

Ad C: Baggeren
Het baggeronderhoud vindt in 2021 plaats op basis van het Groenblauw Omgevingsplan, afspraken met het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en het beheerplan Groenblauw. Met name het onderdeel PFAS krijgt vanaf dit jaar nadrukkelijke aandacht. In overleg met het waterschap is een aanpak geformuleerd om voor reële maatschappelijke kosten aan de normen te kunnen voldoen.

Sportvelden/sporten in de openbare ruimte
Het onderhoud van de sportvelden wordt uitgevoerd conform het Sport- en speelbeleid uit 2015 en de keuzes uit de taskforce. In 2021 wordt wederom extra aandacht gegeven aan het faciliteren van sporten/bewegen in de openbare ruimte. Bij reconstructies en herinrichtingen zal dit expliciet aandacht krijgen.

Begraafplaatsen
De gemeentelijke begraafplaatsen worden op kwaliteitsniveau B onderhouden. Entrees of andere gezichtsbepalende plekken op een begraafplaats wordt onderhouden op kwaliteitsniveau A. De basis voor het beheer en onderhoud van de gemeentelijke begraafplaatsen is het Beleidsplan Gemeentelijke Begraafplaatsen Woerden 2020-2030. Op basis van dit beleidsplan zijn de geldende verordeningen aangepast en wordt er ingezet op een kostendekkende exploitatie van begraven. In het beleidsplan is tevens een aanpak beschreven hoe de gemeente in de toekomst om wil gaan met de veranderende behoefte in afscheid, herdenken en lijkbezorging.

Gemeentelijk vastgoed
Uitgangspunt voor het onderhoud aan het gemeentelijk vastgoed is het meerjarenonderhoudsprogramma Ipos-web, gebaseerd op de NEN 2767.
Het conditieniveau voor de uitvoering is conditiescore 3,5 - 4 (wat overeenkomt met cijfer 5,5 à 6 op een schaal van 10).
Jaarlijks wordt het onderhoud opgenomen in het jaarplan uitvoering, er wordt rekening gehouden met gebouwen die in dat jaar eventueel gesloopt of verkocht kunnen gaan worden.
Met ingang van 2021 is de meerjarenonderhoudsbehoefte voor het gemeentelijk vastgoed volledig geactualiseerd en omgezet naar een duurzaam meerjarenonderhoudsprogramma (DMOP). Door middel van het inzetten van het DMOP wordt inzichtelijk gemaakt welke duurzame keuzes gemaakt kunnen worden bij regulier vervangingsonderhoud op natuurlijke vervangingsmomenten. Voorbeelden van duurzame keuzes bij regulier vervangingsonderhoud zijn duurzaam materiaal gebruik, duurzame vervanging van componenten of onderdelen van installaties en het aanbrengen van isolatie bij de vervanging van dakbedekking.
Extra investeringen die nodig zijn om gebouwen energieneutraal te maken of om het energielabel met stappen te verbeteren zijn niet in het DMOP opgenomen. Dergelijke maatregelen vragen om een aparte besluitvorming van de gemeenteraad.

In 2021 zal de brandweerkazerne Woeden worden verduurzaamd in combinatie met de geplande vervangingen vanuit het onderhoudsprogramma.

Gedurende het jaar 2021 wordt gewerkt met een bestemmingsreserve onderhoud gemeentelijk vastgoed, waarna in het begrotingsjaar 2022 wordt overgegaan naar een voorziening. Dezelfde systematiek zal worden toegepast in de gemeente Oudewater. De afwijkingen van de begrotingsbedragen in 2021 worden via de bestuursrapportage gemeld.