Inleiding en financieel beleid

Voor u ligt de Voorjaarsrapportage 2025, als belangrijk onderdeel van de planning-en-control-cyclus. De gemeente Woerden kent de volgende planning-en-control-instrumenten:
•    Kadernota (kaderstellend voor volgende begroting). 
•    Begroting (autorisatie budgetten en afspraken over resultaten). 
•    Voorjaarsrapportage (financiële stand van zaken begrotingsjaar en tussentijdse beleidsverantwoording).
•    Najaarsrapportage ( financiële stand van zaken begrotingsjaar en tussentijdse beleidsverantwoording).
•    Jaarrekening (verantwoording financiële en beleidsmatige verantwoording). 

De Voorjaarsrapportage is het eerste moment in de planning en control cyclus waarop de lopende begroting bijgesteld wordt. In de laatste Voorjaarsrapportage van dit college wordt op hoofdlijnen informatie gegeven over de belangrijke ontwikkelingen voor de komende jaren en wordt voor het lopende begrotingsjaar inzicht gegeven in de financiële afwijkingen ten opzichte van de laatst vastgestelde begroting. Daarnaast is de investeringsplanning geactualiseerd. Deze rapportage geeft de raad tevens de mogelijkheid om kennis te nemen van de voortgang van de realisatie van de beleidsdoelstellingen en deze zo nodig bij te stellen. 

Met betrekking tot het saldo van de Voorjaarsrapportage 2025 merken wij op dat dit niet dé prognose is van de meerjarenbegroting 2025-2028. Na de Voorjaarsrapportage 2025 doen zich nog vele mutaties voor ten aanzien van de begrotingsbestanden (algemene uitkering, verbonden partijen, rente/afschrijvingen etc.).

Saldo Voorjaarsrapportage 2025
Per saldo resulteert de Voorjaarsrapportage in een negatieve bijstelling van € 1.705.000 (incl. reservemutaties). Hierdoor daalt het begrotingssaldo voor 2025 naar € 1.702.000 nadelig (inclusief reservemutaties). Belangrijke kanttekening is dat in de meicirculaire nog bijstellingen zullen plaatsvinden. Het effect hiervan is nog niet bekend, uw raad wordt over de uitkomsten van de meicirculaire op de gebruikelijke wijze geïnformeerd.

Voor 2025 vallen de volgende belangrijke bijstellingen op:

Positieve bijstellingen:

• De Algemene Uitkering is bijgesteld op basis van de september- en decembercirculaire 2024 (€ 1,6 mln. voordeel).
• Er wordt een overschot verwacht op de rijksbijdrage voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne (€ 1,1 mln. voordeel). Voorgesteld wordt om het overschot te reserveren voor de huur en nutsvoorzieningen Vijzelmolenlaan.
• Het BUIG-budget is bijgesteld als gevolg van loon- en prijsbijstelling, toename gedeeltelijk arbeidsgehandicapten, afbouw IOAW en verwachte toename werkloosheid (€ 0,8 mln. voordeel). Voor de daaropvolgende jaren (2026 e.v.) is het BUIG-budget geraamd op basis van budgetaandeel in 2025, de stand van het macrobudget uit de miljoenennota 2025 en de verwachte indexatie (€ 1,2 mln. voordeel).  
• Hogere rijksbijdrage specifieke uitkering capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE) (€ 0,7 mln. voordeel).

Negatieve bijstellingen:

• Negatief effect aframing uren domein Openbare ruimte en domein Ruimte (€ 1,8 mln. nadeel).
• Indexatie begroting 2025 Ferm Werk (€ 1,6 mln. nadeel).
• Verhoging voorschot Yeph door toename cliënten (€ 0,3 mln. nadeel).
• Inhuur personeel team Vastgoed (€ 0,2 mln. nadeel). 
• Kosten civiele procedure onteigening Oortjespad Kamerik (€ 0,2 mln. nadeel).
• Verhoging voorschot Samen Veilig Midden Nederland (SAVE) door indexatie en toename cliënten (€ 0,1 mln. nadeel).

Een uitgebreidere toelichting op het bovenstaande is gegeven bij de afzonderlijke programma's.

Investeringen
De investeringskredieten die in 2025 zijn verstrekt en de resterende kredieten die nog openstaan vanuit 2024 zijn conform de financiële verordening opgenomen in Bijlage 1. De totale omvang van de openstaande kredieten is € 67,5 miljoen. De prognose geeft aan dat de totale verwachte investeringen in 2025 circa € 32 miljoen bedragen. Hiervan is t/m 31 mei € 3,3 miljoen uitgegeven. Dit betekent dat er nog ruim € 28 miljoen uitgegeven moet worden in 2025. 

Stand van zaken organisatieontwikkeling
De toelichting op de stand van zaken van de gemeentelijke organisatieontwikkeling, met onder meer aandacht voor professionalisering, organisatieontwikkeling, nieuwe organisatiestructuur, HR21, DVO en invulling van vacatures is opgenomen in Bijlage 2. 

Het saldo van de primitieve Begroting 2025 bedraagt € 28.000. Na vaststelling van de Begroting 2025-2028 op 7 november 2024 door de raad, is één begrotingswijziging verwerkt. Deze wordt onder het kopje 'Raadsvoorstellen na vaststellen begroting' toegelicht. In totaal bedraagt het begrotingssaldo voor 2025 € 3.000,- positief.

De mutaties in deze Voorjaarsrapportage zijn voor het jaar 2025 € 1.705.000 nadelig (incl. reservemutaties). In totaal komt het saldo van de Voorjaarsrapportage voor 2025 uit op € 1.702.000 nadelig (incl. reservemutaties). Het saldo voor 2026 e.v. laat eveneens forse tekorten zien:

• 2026: € 7.281.000 (nadelig)
• 2027: € 7.024.000 (nadelig)
• 2028: € 8.099.000 (nadelig)

Het eindsaldo van de Voorjaarsrapportage 2025 is voor de jaren 2026-2028 het beginsaldo van de Kadernota. In de Kadernota 2026 wordt nader ingegaan op de begrotingstekorten van 2026-2029.

In onderstaande tabel zijn de totale mutaties van alle programma's opgenomen. Daarnaast is per programma een specificatie met bijbehorende toelichting opgenomen. 

De uitkomsten van de september- en decembercirculaire 2024 zijn in deze rapportage verwerkt. Door middel van raadsinformatiebrief D/24/159985 is uw raad over de uitkomst van de septembercirculaire geïnformeerd.

Op 28 mei jl. is de meicirculaire 2025 uitgekomen, deze moet nog doorgerekend worden. De effecten hiervan zijn nog niet verwerkt. Uw raad wordt op de gebruikelijke wijze geïnformeerd over de uitkomsten van de meicirculaire 2025.

Raadsbesluit Programmabegroting Woerden 2025-2028: Bij de begrotingsbehandeling is via diverse amendementen het begrotingssaldo structureel gewijzigd (D/24/157161). 

In onderstaande tabel zijn de benodigde (bijgestelde) investeringen opgenomen:

1. Vervanging VRI installatie Wulverhorstbaan 
   Verhoging van het lopend krediet door stijging van de marktprijzen.
2. Vervanging VRI masten Wulverhorstbaan 
   Verhoging van het lopend krediet door stijging van de marktprijzen.
3. Defensie-Eiland: aanleg Centraalbrug en aansluiting Centrumring 
   Meerkosten uitvoering, gestegen personeelskosten, ontbreken van een risico-reservering en meerkostenclaim van de aannemer.
4. Trekkermaaier - maaimachine Ransomes
   In de kadernota 2026 staat de vervanging van de kooimaaimachine geraamd voor een bedrag van 72k. Om de huidige machine te vervangen is echter 100k nodig.  De oude machine is afgeschreven en heeft veel onderhoud en reparaties nodig. Daarom is besloten de maaimachine 1 jaar eerder te vervangen dan gepland. Wel is gekozen voor een goedkopere variant - maaimachine achter een trekker. Deze keuze leidt tot lagere kapitaallasten en minder onderhoud.
5. Rolpacker
   Vervanging is pas in 2029 noodzakelijk.
6. Vervanging toplaag veld 2 SCH extra krediet
   Het reeds gevoteerde krediet van 298k dient met 127k verhoogd te worden naar 425k (van SBR naar organische infill).
7. Vervanging hoofd- en minigemalen 2025
   Noodzakelijk vervanging van hoofd- en minigemalen zodat het rioolsysteem goed blijft functioneren.
8. Extra duikers klimaatadaptie 2022
   Naar aanleiding van de actualisatie van de investeringsplanning kan het restantkrediet afgeraamd worden. 
9. Duikers en drainage 2024
   Naar aanleiding van de actualisatie van de investeringsplanning kan het restantkrediet afgeraamd worden. 
10. Duurzaamheidsmaatregelen aula 't Spijck
    Naar aanleiding van de actualisatie van de investeringsplanning kan het restantkrediet afgeraamd worden. 
11. Renovatie natuurgrasveld 3 Sportlust
    De renovatie van het natuurgrasveld 3 Sportlust kan uitgesteld worden naar 2029.
12. Vernieuwing School De Kring - voorbereiding
    De voorgenomen investering wordt uitgesteld. Na herijking van het integraal huisvestingsplan (IHP) wordt vastgesteld in welk jaar deze school in aanmerking komt voor investering. De besluitvorming over de herijking van het IHP is voorzien in het eerste kwartaal van 2026. 
13. Andersenschool
    Naar aanleiding van de actualisatie van de investeringsplanning kan het restantkrediet afgeraamd worden. 
14. Vervanging V-115-HX auto landmeters
    Het investeringskrediet voor de vervanging van de V-115-HX wordt omgezet naar een exploitatiebudget i.v.m. lease.
15. Speelplek Adriaan Duyckpad
    De raad heeft middels motie ‘R 12-03-2020: Motie Speelgelegenheid in Plan Witt’ het college opgedragen “in samenspraak met de bewoners van de wijk, voldoende speelruimte in de openbare ruimte aan te leggen, passend bij de doelgroep van de wijk”. Door middel van een enquête is input voor een speelplek opgehaald bij bewoners. Voor het realiseren van een speelplek (nog in 2025) is een krediet benodigd.
16. Storage 2024
    Naar aanleiding van de actualisatie van de investeringsplanning kan het restantkrediet afgeraamd worden. 

Kadernota 2026
Net als veel andere gemeenten staat Woerden voor grote financiële uitdagingen door dalende rijksbijdragen en toenemende gemeentelijke taken. In de Kadernota 2026 wordt nader ingegaan op de begrotingstekorten vanaf 2026 e.v..

Meicirculaire 2025
Op 28 mei jl. is de meicirculaire 2025 uitgekomen, deze moet nog doorgerekend worden. De effecten hiervan zijn nog niet verwerkt. Uw raad wordt op de gebruikelijke wijze geïnformeerd over de uitkomsten van de meicirculaire 2025.

Gemeentefonds
De inkomsten uit het gemeentefonds blijven onzeker. Het kabinet heeft in april de Voorjaarsnota 2025 gepubliceerd, hierin is de Rijksbegroting geactualiseerd. De belangrijkste ontwikkelingen zijn:
- Structurele demping terugval gemeentefonds; terugval gemeentefonds was € 2,4 miljard waarvan nu € 400 miljoen beschikbaar komt; het ravijn wordt hiermee beperkt tot € 2 miljard.
- Bijstelling loon, prijs en volume accres; structurele oplopende bijvoeging gemeentefonds naar ruim € 500 miljoen.
- Jeugdzorg; het Rijk komt met structureel € 400 miljoen en compenseert de gemeenten in 2026 en 2027 incidenteel met bijna € 500 miljoen. Echter door de Hervormingsagenda jeugd en de invoering van eigen bijdrage Jeugdzorg vanaf 2028 is er in structurele zin sprake van een negatieve ontwikkeling.
Conclusie is dat we voor de jaren 2026 en 2027 extra financiële ruimte krijgen, maar dat we een terugval zien vanaf 2028. De compensatie die we krijgen voor de kostenstijgingen van lonen en prijzen is nodig om de ontwikkeling op dit punt op te vangen.

Jeugd/Wmo
Uit de monitor Sociaal Domein blijkt dat de ingezette sturingsmaatregelen vanuit de bestuursopdrachten Jeugd en Wmo financieel effect hebben. We realiseren een groot deel van de opgelegde taakstellingen op Jeugd en Wmo. Tegelijkertijd zien we ook autonome ontwikkelingen waarop we geen directe invloed hebben. Zoals de toegepaste prijsindex naar aanleiding van het reële tarievenonderzoek door Inkoop Monitoring Utrecht West. Dit leidt tot hogere kosten binnen zowel Jeugd als Wmo. Op basis van de huidige prognoses verwachten we daardoor nog een tekort ten opzichte van de begroting. Dit beeld is echter nog onzeker. Dit komt mede doordat we de ingezette sturingsmaatregelen pas sinds het vierde kwartaal van 2024 kunnen monitoren. We verwachten dat deze maatregelen in de komende periode nog verdere positieve effecten zullen laten zien. Daarnaast signaleren we in de monitor nieuwe autonome trends, zoals een toename van de hulp bij het huishouden (Wmo) en een toename van pleegzorg en gezinshuizen (Jeugdzorg). Deze ontwikkelingen bevinden zich nog in een vroeg stadium, waardoor het lastig is om al een betrouwbare voorspelling te doen over hun impact, zeker in samenhang met de ingezette sturingsmaatregelen. Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota 2025 aangekondigd extra middelen voor 2026 en 2027 beschikbaar te stellen, echter de taakstelling vanuit de Hervormingsagenda Jeugd blijft vanaf 2028 onverkort van kracht en wordt zelfs structureel verhoogd. Bij de Najaarsrapportage verwachten we een beter en completer beeld te kunnen geven van deze ontwikkelingen en hun financiële consequenties.

WoerdenSport 
De in de beheer- en exploitatieovereenkomst opgenomen exploitatiebijdrage is gebaseerd op het in de gemeentelijke begroting hiervoor structureel opgenomen bedrag. WoerdenSport heeft aangegeven dat dat bedrag op basis van haar begroting 2025 mogelijk te laag zal zijn. In 2025 verwacht WoerdenSport een hoger exploitatietekort dan in 2024. Dit tekort wordt in belangrijke mate beïnvloed door hogere onderhoudskosten, indexatie van kosten, stijging van de cao lonen en de vorming van een Sportbedrijf, inclusief een betaalde directeur/bestuurder en een RvC. De omzet stijgt licht ten opzichte van 2024, maar onvoldoende om de kostenstijgingen volledig te compenseren. WoerdenSport is bezig met een optimalisatie van de bedrijfsvoering om kosten te besparen en inkomsten te verhogen.