Inleiding en financieel beeld

Voor u ligt de voorjaarsrapportage 2023, als belangrijk onderdeel van de planning-en-control-cyclus. Woerden kent volgende planning-en-control-instrumenten:
1.    Kadernota (kaderstellend voor volgende begroting)
2.    Begroting (autorisatie budgetten en afspraken over resultaten)
3.    Voorjaarsrapportage (financiële stand van zaken begrotingsjaar en tussentijdse beleidsverantwoording)
4.    Najaarsrapportage ( financiële stand van zaken begrotingsjaar en tussentijdse beleidsverantwoording)
5.    Jaarrekening (verantwoording financiële en beleidsmatige verantwoording) 

De voorjaarsrapportage 2023 is dus het eerste moment waarop de lopende begroting bijgesteld wordt. Daarnaast geeft de rapportage de raad de mogelijkheid om kennis te nemen van de voortgang van de realisatie van de beleidsdoelstellingen en deze zo nodig bij te stellen.
Met betrekking tot het saldo van de voorjaarsrapportage 2023 merken wij op dat dit niet dé prognose is van de meerjarenbegroting 2023-2026. Na de voorjaarsrapportage 2023 doen zich nog vele mutaties voor ten aanzien van de begrotingsbestanden (algemene uitkering, verbonden partijen, rente/afschrijvingen etc.). 

De gevolgen van de oorlog in Oekraïne, de effecten op de energiekosten en de bijbehorende inflatie maken dat in deze voorjaarsrapportage ook grote afwijkingen te zien zijn, zowel aan de baten- als aan de lastenkant.

Vanwege de grote druk op de organisatie is het college van mening dat een forse investering in de ambtelijke organisatie noodzakelijk is. Voor de jaren 2024 en verder wordt hiervoor een aanvraag gedaan in de Kadernota 2024. Om in 2023 ook al de belangrijke eerste stappen te zetten voor met name de versterking van P&O en het management, is nu al in 2023 een bedrag van € 0,5 miljoen nodig. Hiervan is € 150.000 voor inhuur bij P&O en € 350.000 voor de overige onderdelen. Afhankelijk van de snelheid van de werving van nieuwe medewerkers kan dit bedrag nog hoger of lager worden. Bij de najaarsrapportage zullen wij u hier verder over informeren.

De volgende belangrijke positieve bijstellingen vallen op:

• In 2023 wordt, net als in 2022 een overschot verwacht op de rijksbijdrage voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne (€ 2,0 mln. voordeel)
• De Algemene Uitkering is bijgesteld op basis van de septembercirculaire 2022 en de decembercirculaire 2022 (€ 1,7 mln. voordeel)
• De verwachte inhaalindexaties zoals het Rijk deze heeft aangekondigd zijn in de voorjaarsnota opgenomen (€ 0,8 mln. voordeel)
• Hogere opbrengst OZB, door o.a. areaaluitbreidingen (€ 0,4 miljoen voordeel)
• Vrijval budgetoverheveling klimaatgelden (€ 0,3 mln voordeel)
• Stijging van de energiekosten (€ 0,8 mln)  is iets minder hoog  dan de stelpost van € 1,0 mln. waarmee in de begroting rekening was gehouden (€ 0,2 mln. voordeel)
• Belastingteruggave eerdere jaren (€ 0,2 mln. voordeel)

De volgende belangrijke negatieve bijstellingen vallen op:

• Forse kostenstijgingen, met name in het sociaal domein (mede vanuit FermWerk). Op basis van de werkelijke kosten, volgend uit de jaarrekening 2022 en de afgesproken indexaties, zijn de budgetten bijgesteld naar een realistisch niveau. De indexaties lopen op onderdelen op tot meer dan 13% (€ 2,0 mln. nadeel)
• Organisatieversterking (€ 0,5 mln. nadeel)
• cao-stijging (€ 1,4 mln. nadeel)
• Lagere opbrengsten uit parkeren (€ 0,4 mln. nadeel)
• Hogere kosten voor vluchtelingen / statushouders (0,4 mln. nadeel)
• Hogere bijdrage aan WoerdenSport (€ 0,3 mln. nadeel)
• Hogere kosten voor de Veiligheidsregio Utrecht (€ 0,3 mln. nadeel)
• Schrappen taakstellingen Strategische Heroriëntatie Sociaal Domein (€ 0,2 mln. nadeel)
• Verkenningsstudie Harmelerwaard (€ 0,1 mln. nadeel)
• VNG-congres (€ 0,1 mln. nadeel)

Per saldo is in 2023 op de programma's een nadeel zichtbaar van € 1,7 miljoen. Hiervan wordt € 0,5 miljoen gedekt door onttrekkingen aan de reserves, waardoor het nadeel van de voorjaarsrapportage uitkomt op € 1,1 miljoen negatief. Het begrotingssaldo voor 2023 daalt hiermee van € 0,3 miljoen voordelig (in de Begroting 2023) naar € 0,9 miljoen nadelig. Belangrijke kanttekening is wel dat in de meicirculaire nog bijstellingen zullen plaatsvinden, bijvoorbeeld voor de cao-stijging. Het effect hiervan is nog niet bekend, maar op dit moment is onze verwachting  dat dit toereikend is om het negatieve saldo af te dekken.

 

Het saldo van de Begroting 2023 bedroeg € 275.000 voordelig. De mutaties in deze Voorjaarsrapportage 2023 zijn bij elkaar € 1.142.000 nadelig (inc. reservemutaties). Het saldo van de Voorjaarsrapportage 2023 komt hiermee uit op € 867.000 negatief. De opbouw hiervan is als volgt:

De uitkomsten van de septembercirculaire 2022 en de decembercirculaire 2022 zijn in deze rapportage verwerkt. De bijbehorende taakmutaties in deze circulaires waren beperkt. In tegenstelling tot eerdere jaren zijn de taakmutaties niet automatisch toegekend aan de betreffende budgetten, maar zijn alleen die middelen toegekend die ook echt benodigd zijn.
Bij de begrotingsbehandeling is via een amendement € 429.000 onttrokken uit de Algemene Reserve, als dekking voor het verlagen van de beoogde OZB-verhoging met 3%. Dit met het oog op de positieve uitkomst van de septembercirculaire die nog niet in de begroting verwerkt was. Omdat de voorjaarsrapportage een negatief saldo heeft, wordt nu nog geen voorstel gedaan om dit bedrag weer terug te storten in de Algemene Reserve.

-    24 februari 2022: Investeringskrediet Beneluxlaan: dit investeringskrediet met bijbehorende kapitaallasten was nog niet verwerkt in de begroting 2023-2026. Dit is alsnog hersteld.
-    15 oktober 2022: Geluidsmaatregelen Hollandbaan: dit raadsbesluit is genomen na het opstellen van de begroting 2023 en is als begrotingswijziging verwerkt.
-    26 januari 2023: De raad heeft besloten om de realisatie van LED-verlichting op sportvelden te versnellen.

Onderstaande punten zijn nog belangrijk om in ogenschouw te nemen bij het lezen van deze voorjaarsrapportage:

• De meicirculaire 2023 is op 31 mei 2023 uitgekomen en moet nog doorgerekend worden. De effecten hiervan zijn nog niet verwerkt.
• Energietoeslag 2023: De gevolgen van de energietoeslag zijn niet in deze rapportage opgenomen omdat er nog geen duidelijkheid over is (wetgeving is uitgesteld). De verwachting is dat de rijksbijdrage toereikend zal zijn. Wel moet rekening gehouden worden met een risico van € 500.000, zoals ook gemeld in het raadsvoorstel Noodfonds Energiearmoede (zie Raadsbesluit 21-12-2022).
• In april 2023 is een cao-akkoord bereikt over de periode van 2 januari 2023 t/m 31 december 2023. De cao-stijging is degressief van aard: medewerkers in lagere salarisschalen krijgen een procentueel hogere salarisstijging dan medewerkers in hogere schalen. De exacte gevolgen hiervan moeten nog doorgerekend worden. Het effect wordt nu ingeschat op ongeveer € 1,7 miljoen. Naar verwachting krijgen wij via de Algemene Uitkering (deels) compensatie voor deze hogere kosten. De omvang hiervan is nog niet bekend omdat deze in de meicirculaire komt.  Het (mogelijk) positieve effect hiervan is daarom nog niet meegenomen. In de najaarsrapportage wordt een eventueel voordeel verwerkt.
• In april is een akkoord bereikt tussen VNG en het Rijk over de de Hervormingsagenda Jeugd. De taakstellende bezuiniging is twee jaar vertraagd, de inschatting van het effect voor Woerden is ongeveer € 500.000 voor 2024 en € 500.000 voor 2025. De definitieve bedragen komen in de meicirculaire.
• Bij de jaarrekening 2022 zijn diverse grote verschillen zichtbaar tussen de begroting 2022 en de realisatie 2022. Deze kunnen ook doorwerken naar 2023 en verder. Dit wordt in de najaarsrapportage verwerkt. De belangrijkste hiervan zijn:
  • minder uren die op projecten verantwoord kunnen worden en daarom als exploitatielast verantwoord moeten worden (€ 0,8 miljoen). Dit wordt verklaard doordat de urennorm voor de productieve uren (1.425 uur) hoger is dan wat realistisch is (1.360 uur). Het hogere aantal indirecte uren, die dus niet op investeringsprojecten kunnen worden geschreven, verhogen dus de exploitatielast. Daarnaast blijkt uit analyses dat medewerkers die begroot zijn op projecten, in de praktijk meer uren maken die ten laste van de exploitatiekosten moeten komen.
  • lagere dekking voor overhead doordat minder uren op projecten zijn geschreven (€ 0,6 miljoen); dit hangt samen met het bovenstaande punt: in de uurtarieven voor uren die op projecten geschreven worden, zit een dekking voor overheadkosten. Doordat minder uren op projecten zijn geschreven, is er dus ook een lagere dekking voor overhead.