Kaderstelling op de exploitatie - Meerjarenperspectief 2025-2028

In de komende tabellen met bijbehorende toelichting wordt het actuele meerjarenperspectief 2025 – 2028 in stappen opgebouwd, startend met de vastgestelde Meerjarenbegroting 2024 – 2027. Deze sloot in het eerste jaar (2024) met positief saldo. De latere jaarschijven (2025-2027) waren door de gevolgen van het zogeheten ravijnjaar 2026 negatief.
Vervolgens zijn de bijstellingen uit de voorjaarsrapportage 2024, met daarbij ook de gevolgen voor de latere jaren, opgenomen. Dit leidt tot het volgende financiële eerste beeld.

Het saldo na gereedkomen van de voorjaarsrapportage is het startpunt voor de Kadernota 2024. 
In onderstaande tabel zijn de ontwikkelingen opgenomen die als onvermijdelijk zijn aangemerkt. In principe worden deze 1-op-1 verwerkt in de Begroting 2025-2028. In Bijlage 1 zijn deze posten nader toegelicht.

Onderstaande dekkingsbronnen voor het hiervoor genoemde tekort zijn vrij zeker en worden daarom meegerekend als voordeel:

Ad 1) Inschatting effect meicirculaire

De voorjaarnota van het Rijk is inmiddels gepubliceerd. Op basis van deze informatie zijn pro-forma berekeningen gemaakt met het indicatieve effect op de Algemene Uitkering. De exacte berekeningen kunnen echter pas bij de meicirculaire gemaakt worden.

Ad 2) Aanpassingen kapitaallasten

Nadat de definitieve investeringsplanning is vastgesteld via het raadsbesluit over de Kadernota worden de exacte effecten op de kapitaallasten doorgerekend. Omdat er in de Begroting 2024 al een stelpost onderuitputting kapitaallasten was opgenomen is het verwachte effect hiervan beperkt.

Naast de door het college noodzakelijk geachte extra uitgaven en de voorziene dekking daarvoor, zijn er ook wensen voor nieuw beleid. Deze wensen zijn in onderstaande tabel weergegeven. Omdat er onvoldoende financiële ruimte is, zijn onderstaande aanvragen niet gehonoreerd door het college.

Onderzoek naar vormgeving en verkeersafwikkeling kruising: Het kruispunt Blekerijlaan-Middellandbaan vormt een verkeersveiligheidsknelpunt. Door het ombouwen naar bv. een VRI (Verkeerslicht) verbetert de oversteekbaarheid vanuit de zijwegen en vergroot de verkeersveiligheid. Er wordt meer evenwicht aangebracht in de conflicterende stromen fietsers en auto’s. Dit sluit aan bij de ontwikkeling van Nieuw Middelland en de Poort van Woerden. Het is noodzakelijk in een vroeg stadium inzicht te hebben in de (toekomstige) knelpunten en de mogelijkheden om deze te voorkomen. (geen dekking en geen wettelijke verplichting)

Onderzoek naar vormgeving en verkeersafwikkeling kruising Wulverhorstbaan-Middellandbaan en fietsoversteek: Op piekmomenten ontstaan er nu al (lange) wachtrijen voor de rotonde. Wanneer de doorstroming ten noorden van ‘t Vinkje in de toekomst wordt verbeterd, vormt dit kruispunt de flessenhals. Bij het onderzoek moet ook meegenomen worden hoe de fietsoversteek en toegang tot de Kromwijkerdijk aan de zuidzijde veiliger en comfortabeler gemaakt kan worden. Dit sluit aan bij de ontwikkeling van Nieuw Middelland en de Poort van Woerden en de verbeteringen aan de doorstroming van het verkeer ten noorden van ’t Vinkje. Het is noodzakelijk in een vroeg stadium inzicht te hebben in de (toekomstige) knelpunten en de mogelijkheden om deze te voorkomen. (geen dekking en geen wettelijke verplichting)

Integraal en samenhangend beleid zorgt voor koersbepaling. In 2024 gaan we aan de slag met het herzien van het groenblauw omgevingsplan (uitstel tot zomer 2025) in relatie met hondenbeleid (verloopt 2024) en het initiatiefvoorstel boomverordening (2024 doorloop naar 2025) en het thema ecologie / biodiversiteit.  Kosten hier genoemd zijn kosten voor eventuele nadere onderzoeken / data kaarten, vooruitlopende communicatieacties en implementatie. (nieuw beleid, geen dekking)  

Uitwerking van het Uitvoeringsplan Begraafplaatsen, inclusief implementatie van de verordeningen, tarieven, administratieve aanpassingen en kosten van noodzakelijke vervolgonderzoeken in het veld. (niet noodzakelijk)

In de loop van 2025 wordt beleid opgesteld ten aanzien van recreatief meubilair binnen de gemeente. Met deze aanvraag wordt in een onderzoek inclusief implementatie voorzien (niet noodzakelijk)

In 2025 wordt beleid opgesteld ten behoeve van de wegverhardingen in de gemeente Woerden. Met deze aanvraag wordt in een onderzoek inclusief implementatie voorzien (niet noodzakelijk)

De biodiversiteit blijft teruglopen, de raad heeft gevraagd om tijdens het opstellen van ecologie beleid, al in het werkveld acties te ondernemen ten behoeve van biodiversiteit. De maatregelen die getroffen kunnen worden passen sowieso in het te ontwikkelen beleid. Bv Bijenbiotopen, faunapassage en meekoppelkansen in de komende beheerwerkzaamheden / projecten.  (nieuw beleid, geen dekking)

Regionaal deeltweewielersysteem, in 2024 start een verkenning naar de mogelijkheden voor een systeem voor deeltweewielers in de regio Utrecht om medio 2025 in werking te treden, rekening wordt gehouden met ook een gemeentelijke bijdrage om de kosten niet volledig bij de gebruiker te laten landen.  (nieuw beleid, geen dekking)

Aanpassing kruising/bocht n.a.v. traject 'Hardrijders in de wijk', meerkosten t.o.v. reguliere budget. (nieuw beleid, geen dekking)

Realiseren aantal hubs, incl. subsidie, naar aanleiding van themasessie deelmobiliteit op 14 maart 2024 (nieuw beleid, geen dekking)

In het kader van efficiëntie en serviceverbetering willen wij graag de werkopdrachten die voortkomen uit de MOR (Melding Openbare Ruimte) digitaal gaan doorgeven aan onze buitendienst. Momenteel werken we nog op papier, maar met de implementatie van een service applicatie kunnen we makkelijker meldingen doorgeven in woonwijken en taken efficiënter doorsturen naar collega's. Middels deze digitale oplossing kunnen onze buitendienstmedewerkers vanaf hun smart device werken, wat de operationele efficiëntie zal verbeteren en een hoog servicelevel garandeert. (nieuw beleid, geen dekking. kan ook later)

In de begroting van 2024 is een bedrag van € 20.000 gehonoreerd voor de versterking van de organisatie van het Stadsmuseum. Door een omissie is hier een te laag bedrag opgevoerd. In een bestuurlijk overleg heeft het stadsmuseum gevraagd om € 50.000 totaal. Dit budget draagt bij aan een betere verbinding en samenwerking met partners in het culturele veld gericht op doelgroepen jeugd en doelgroepen Sociaal Domein. Denk aan samenwerking met voor het programma Biebfabriek in de schoolvakanties, taalactiviteiten met het taalhuis, online activiteiten om het stadsmuseum toegankelijker te maken voor minder mobiel publiek, etc. Naast personele kosten gaat het om het genereren van meer zichtbaarheid van dit aanbod om meer publiek bekend te maken met de mogelijkheden en het bijzonder aanbod. Met deze correctie van een fout onzerzijds, doen we in lijn met de voor 2024 erkende doelstellingen voor inclusie en cultuurparticipatie van jongeren, recht aan eerder uitgesproken intenties. (geen dekking)

Per 1 januari 2024 zijn de gemeenten verplicht om de uitvoering van de sloopmeldingen met asbest bij een omgvingsdienst te beleggen. Aangezien veruit de meeste sloopmeldingen met asbest zijn en er snel geacteerd moet worden als er een melding binnenkomt, is het voornemen om alle sloopmeldingen neer te leggen bij de Omgevingsdienst regio Utrecht, ODRU. De ODRU voert voor onze gemeente de milieutaken uit.  Doordat de taken dus verschuiven  van gemeente naar ODRU is in principe minder capaciteit binnen team VTH nodig. De wens is echter om deze formatie wel te behouden voor andere taken. (geen dekking)

De gemeente is een van de partijen bij de transitie landelijk gebied. De gemeenteraad heeft voor 2024 €100.000 beschikbaar gesteld voor ambtelijke capaciteit voor de transitie opgaven in het landelijk gebied. Met de verwachting dat in 2025 en volgende jaren hiervoor budget vanuit Rijk en provincie komt ter dekking van deze kosten. Met de decembercirculaire 2023 is door het Rijk een (deel-)budget beschikbaar gesteld voor de gemeenten. Deze is nog niet verwerkt in de begroting ter dekking van de ambtelijk capaciteit. Verder heeft de provincie Utrecht ook aangegeven budget ter beschikking te gaan stellen maar nog niet duidelijk is, hoe, hoeveel en wanneer dit ter beschikking van de gemeente komt, indicatief is hiervoor wel € 50.000 opgenomen (budgetneutraal).  Als er verder geen budget ter beschikking wordt gesteld, is onzeker of de inzet voor 2025 en volgende jaren gecontinueerd kan worden. (nieuw beleid, maar er is dus geen structurele dekking. Als er bijdragen toegezegd worden vanuit rijk of provincie kan dit later budgetneutraal worden opgenomen)

De gemeente moet adviseur netcongestie aannemen. Deze kan de gemeente en ondernemers adviseren over dit onderwerp. Zo kan deels worden voorkomen dat grote projecten stil komen te liggen als gevolg van netcongestie, en kunnen ondernemers worden ondersteund om oplossingen te vinden voor netcongestie zodat ze hun bedrijfsvoering kunnen voortzetten of uitbreiden. Als we niets doen zullen veel projecten, zoals woningbouw, bedrijventerreinen en infraprojecten komen stil te liggen als gevolg van netcongestie en komen ondernemers in de problemen bij hun bedrijfsvoering of uitbreiding. Door elektrificatie en de energiecrisis is het elektriciteitsnet veel sneller volgelopen dan verwacht.  Zonder deze maatregel zullen veel projecten stilvallen en ondernemers in de problemen komen met negatieve economische gevolgen. Netcongestie speelt al volop en zal de komende jaren nog verergeren. (geen dekking, is mogelijk wel te realiseren door verschuiving van taken binnen de klimaatgelden vanuit bijv. de CDOKE-subsidie).

In 2015 is een bedrag van ca. € 230.000 voor huurdersonderhoud vastgesteld en is afgesproken om dit bedrag gedurende de looptijd van de overeenkomst tot 1 juli 2025 niet te indexeren. Op basis van het vigerende gemeentelijke Meerjarenonderhoudsplan (MJOP) komen de kosten voor het jaarlijks huurdersonderhoud dat WoerdenSport Zwembaden B.V. uit moet voeren uit op ca. € 350.000 (prijspeil 2024). Dit bedrag is in de basisbegroting 2025 van WoerdenSport 2.0 opgenomen. De kostenstijging van het huurdersonderhoud bedraagt dus € 120.000.

Echter, de MJOP’s van beide zwembaden moeten in 2024 weer worden geactualiseerd. Het is de verwachting dat het zowel het verhuurders- als het huurdersonderhoud in de komende jaren substantieel duurder zal worden om de zwembaden in een verantwoorde onderhoudsconditie te houden. Dit heeft los van de indexering en autonome prijsstijgingen mede te maken met uitgesteld onderhoud. De afgelopen jaren is onderhoud uitgesteld vanwege het onderzoek naar de toekomst van de zwembaden. Nu leidt dit uitgestelde onderhoud tot renovatie van onderdelen waar meer geld voor nodig is dan oorspronkelijk begroot. Zolang de zwembaden in bedrijf blijven moeten deze voldoen aan de vigerende regelgeving, zoals milieu-, duurzaamheids- en veiligheidseisen. De bedrijfsvoering vereist ook zekerheid; bij uitval van onderdelen is de kans groot dat de zwembaden tijdelijk gesloten moeten worden.

Een eerste verkenning van de onderhoudskosten voor de periode 2025-2034 wordt door WoerdenSport geïndiceerd op een stijging van het gemiddelde bedrag voor huurderonderhoud naar ca € 500.000 per jaar. De actualisatie van de MJOP’s die in de komende maanden zal worden uitgevoerd zal de concrete ramingen voor het huurders- en verhuurdersonderhoud voor de komende 10 jaar inzichtelijk maken, zodat het concrete bedrag voor huurdersonderhoud in de exploitatiebegroting 2025 e.v. van WoerdenSport 2.0 kan worden opgenomen.” (Eerst nadere analyse wat minimale extra kosten exact zijn)

Het totaal van alle noodzakelijk geachte uitgaven en dekkingsbronnen leidt tot een tekort van € 6,3 miljoen in 2025, oplopend naar € 7,8 miljoen in 2028.  De bovenstaande wensen voor nieuw beleid die niet zijn gehonoreerd zijn dus ook niet meegenomen in deze saldi. Onderstaand wordt richting geven op welke wijze dit tekort gedicht kan worden.

Onderstaande potentiële dekkingsbronnen kunnen ingezet worden ter dekking van het bovenvermelde tekort.

• Ad 1: Als de storting van € 2 miljoen in de Algemene Reserve geschrapt wordt, is nog steeds sprake van een structureel sluitend begrotingssaldo. Omdat het positieve jaarrekeningresultaat van 2023 na resultaatbestemmingen in de Algemene Reserve is gestort, is het Eigen Vermogen op voldoende niveau volgens de Financiële Verordening.
• Ad 2: Bij de jaarrekening 2023 is er sprake van een overschot van ruim € 7 miljoen. Hier zitten ook posten bij die niet uitgenut worden en die een structureel karakter hebben. Het vereist nog verdere analyse, maar de verwachting is dat hiermee 'lucht uit de begroting' te halen is. Wanneer dit toch onvoldoende effect sorteert zal het college onderzoeken welk huidig beleid geschrapt kan worden en in hoeverre bestaand beleid gedekt kan worden uit SPUK-gelden.
• Ad 3: Inzetten van nieuwe rijksbijdragen (bijv. Specifieke Uitkeringen) ter dekking van kosten die wij op dit moment uit eigen middelen financieren. Hierbij denkt het college onder meer aan de middelen vanuit de SPUK CDOKE (uitvoeringskosten klimaatakkoord) en de SPUK GALA (Gezond en Actief Leven akkoord). Uiteraard kan dit alleen voor zover de voorwaarden van deze SPUK’s dit toelaten.
• Ad 4: Daar waar bovenstaande dekkingsbronnen niet toereikend zijn, gaat het college ambities verminderen door bestaand beleid soberder te maken.
• Ad 5: Conform de huidige DVO met gemeente Oudewater komen efficiencyvoordelen en -nadelen voor rekening van gemeente Woerden. Omdat de organisatieversterking die de afgelopen jaren noodzakelijk bleek ook nodig is voor de dienstverlening aan de gemeente Oudewater, wil het college hierover in gesprek met de gemeente Oudewater. De huidige DVO loopt t/m 2025
• Ad 6: Op basis van de jaarrekening 2023 zijn de leges voor omgevingsvergunningen niet kostendekkend. Er is dus ruimte om deze tarieven meer kostendekkend te maken.
• Ad 7: Door de wettelijk bepaalde tarieven voor bijvoorbeeld paspoorten is het niet realistisch om de leges burgerzaken geheel kostendekkend te krijgen. Een stijging naar het landelijk gemiddelde (circa 70%) zou gerealiseerd moeten kunnen worden door tarieven waar toegestaan wel te verhogen en verder de efficiency mogelijk te verhogen.
• Ad 8: In de voorjaarsrapportage 2024 zijn de parkeeropbrengsten naar beneden bijgesteld. Parkeren is met de huidige tarieven niet kostendekkend. Er kan worden gekozen om de tarieven te verhogen naar een kostendekkend tarief.
• Ad 9: Een aantal aangevraagde budgetten hebben betrekking op achterstallig onderhoud. Mogelijk moet hiervoor al in 2024 een voorziening gevormd worden, waardoor deze kosten dus al ten laste komen van 2024. Dit moet nog vaktechnisch uitgezocht worden o.b.v. de BBV en de bijbehorende notities.

Bij de nadere doorrekeningen die gemaakt worden voor de begroting 2025-2028 zal bepaald worden in hoeverre bovenstaande dekkingsbronnen nodig zijn om te komen tot een sluitende begroting.

De begrotingssaldi van de verschillende jaren variëren met de huidige inzichten tussen nihil en € 4,8 miljoen negatief. In deze saldi is dus rekening gehouden met een inschatting van het effect van de Meicirculaire 2024. De exacte effecten van de meicirculaire zijn nog niet bekend.
Om te voldoen aan de eisen die de Provincie stelt met betrekking tot de meerjarenbegroting dient minimaal het eerste begrotingsjaar sluitend te zijn. Als daaraan voldaan wordt, blijft gemeente Woerden onder het reguliere repressieve toezicht vallen. 

Met de inzet van de bovenstaande dekkingsbronnen verwachten wij voor 2025 een sluitende begroting te kunnen opstellen. Voor 2026 en verder is de begroting nog niet sluitend, als gevolg van de bekende kortingen in het gemeentefonds. In het komende jaar zullen wij werken aan nadere voorstellen om uiteindelijk bij de Kadernota 2026 voorstellen te doen om dan wel tot een sluitend meerjarenperspectief te komen.
Als zich bij het opstellen van de Begroting 2025-2028 nog meevallers voordoen, bijvoorbeeld vanuit de meicirculaire, dan wordt bekeken in hoeverre genoemde dekkingsbronnen wellicht niet of niet helemaal nodig zijn. Richtinggevende uitspraken hierover kunnen bij het opstellen van de primaire begroting 2025 - 2028 verwerkt worden.